Nemci podigli prve fabrike

Fabrika kože u Kragujevcu s početka 20. veka

U vreme turske okupacije, putopisci su tu opisali nekoliko naselja, ali se Plana prvi put pominje tek pod austrijskom upravom 1724, s tim što se ugasila kada su Turci povratili vlast.

Despotov tajni manastir

Predanje kaže da je velikoplanska znamenitost, manastir Koporin, zadužbina Stefana Lazarevića, ali naučnici smatraju da mu je prvi srpski despot verovatno bio tek "vtori ktitor" - završio je manastir koji je započeo neko drugi ili ga je oduzeo nekom velikašu zbog "nevere". Na zapadnom zidu crkve nalazi se despotov raskošni portret, delo makedonskih majstora iz slikarske radionice mitropolita Jovana, gde je on prvi put prikazan sa vladarskom krunom, skiptrom i dolamom. Zato se nastanak Koporina smešta u osvit 15. veka.

Plana je obnovljena nekoliko decenija kasnije doseljavanjem porodica iz današnje Makedonije i sa Kosova, a pravi napredak je doživela tek kada su u vreme kneza Miloša Obrenovića ukinut feudalizam i zemlja podeljena seljacima.

U to vreme je, 1836. otvorena i prva škola. Broj došljaka, mahom iz Bugarske i sa Kosova, toliko je brzo rastao, da je Plana postala najveće mesto u oraškom srezu i dobila naziv "Velika". Razvoju sela je najviše doprinela gradnja pruge Beograd-Niš, kao i železnička veza sa Smederevom.

Ubrzo potom, Nemci Kristijan Šeus i Vilhelm Šumaher su 1886. podigli prve velike klanice, pa je procvetao izvoz ratarskih proizvoda u inostranstvo. Posle Prvog svetskog rata obnovljene su ratarske zadruge koje su pomogle žiteljima da stanu na noge, a članovi su ušli i u politiku, osnivajući Zemljoradničku stranku.

Planjani su 1921. dobili telefon, 1924. i status varošice. Otvorena je ciglana 1935. i električna centrala, a industrijalizacija se nastavila posle Drugog svetskog rata.

Danas se Velikoplanjani uzdaju i u turizam, gde važnu ponudu predstavlja etno selo "Moravski konaci", pogodni za seminare, sportske pripreme i obilazak brojnih istorijskih spomenika u okolini.