Aleksa Dundić između istorije i legende (1): Crveni konjanik
Ruski mediji su se nedavno pozabavili biografijom čoveka čiju je nadljudsku hrabrost ovekovečio čuveni sovjetski maršal Semjon Buđoni. Reč je o jednoj od najzagonetnijih ličnosti koju bratski deli i ruska i srpska istorija, poznatom kao Oleko Dundič ili Aleksa Dundić. Ovaj srpski dobrovoljac iz Prvog svetskog rata postao je legendarni Crveni konjanik koji je dao život za pokretanje "svetske revolucije".
Oko njegovog života su se isprele i brojne druge legende jer biografskih podataka ima malo. Ipak, istoričari su iz tog obilja, često i protivrečnog, izdvojili detalje koji se mogu uzeti za verodostojne. Najmaglovitiji su ne samo Dundićevo detinjstvo, nego čak i mesto rođenja, nacionalna pripadnost, pa i pravo ime. Različiti dokumenti ukazuju da je rođen između 1893. i 1896. godine. I pored imena Aleksa, koje je grčkog porekla i često je u Srbiji, o Dundića su se otimali čak i Hrvati.
Osim toga, i većina dokumenata i članaka iz sovjetske Rusije slave ga kao Srbina. A kao rodno mesto pominju se sela Podravno i Mrkalj u istočnoj Bosni i Kruševac u Srbiji. Međutim, ni u jednom od tih krajeva još nisu pronađeni tragovi o Dundićima, pa se kao najverovatnije uzimaju tvrdnje da je bio Srbin iz Dalmacije.
Potpis sa tri krsta
Jugoslovenski novinari su 1950. objavili verziju prema kojoj je pravo ime ovog ratnika bilo Milutin Čolić, dok je ime Aleksa Dundić koristio samo kao ratni pseudonim. Ovaj podatak je kasnije odbačen, jer je utvrđeno da je postojao pravi Milutin Čolić, koji je bio oficir srpske vojske i član Srpskog dobrovoljačkog korpusa, formiranog u Rusiji, ali je on nestao tokom Velikog rata. Sačuvan je zapisnik u kome se ime Alekse Dundića vezuje za teritoriju SSSR u Caricinu, današnjem Volgogradu. Tu se pominje i njegov sukob sa drugim komunistima iz inostranstva koji su osnovali pešadijski odred. Navodno, Dundić je odbio da predvodi tu jedinicu i agitovao je da svi stupe u konjicu. Navodi se, međutim, i da je bio nepismen i da se zato u zapisniku potpisao sa tri krsta. Tu je pala teza o pseudonimu, jer je bilo nemoguće da oficiri bilo koje vojske budu nepismeni. Ipak, pošto nije sačuvan Dundićev rukopis i potpis, nije ga moguće uporediti sa Čolićevim rukopisom.
U prilog tome ide i njegovo prezime, verovatno izvedeno od primorske reči "dundo", što znači "stric, ujak, teča". U Dundićevoj biografiji, objavljenoj još 1919. u sovjetskom listu "Voronješka komuna", pominje se njegovo rodno selo Grabovac kod Imotskog. Sovjetski istoričar Vladimir Zelenjin se bavio istraživanjem uloge jugoslovenskih dobrovoljaca u Oktobarskoj revoluciji i građanskom ratu i njegovi podaci se danas uzimaju kao oni sa najmanje protivrečnosti.
Prema navedenom listu i istoričaru, 12-godišnji Aleksa Dundić se 1908. preselio u Ameriku kod svog "dunda", emigranta. Zatim je kao gonič stoke radio u Argentini i Brazilu, čime se objašnjava činjenica da je bio odličan jahač, jer su se samo na konjima mogla čuvati ogromna stada. Uoči Prvog svetskog rata vratio se u otadžbinu, i prijavio dobrovoljno u srpsku vojsku. Kada su Austrougari potisnuli Srbe, uprkos herojskim početnim borbama, ka planinama Albanije, među preživelim vojnicima koji su voženi u Francusku našao se i Dundić.
Zatim su ga prebacili u Rusiju, gde je nastavio da se bori protiv crno-žute monarhije. Ranjen je 1916. godine u bici kod Lucka, zarobljen i prebačen u bolnicu na austrijskoj teritoriji. Tu se upoznao sa jednim ruskim zarobljenikom, koji mu priča o "crvenoj" revoluciji protiv carizma. Napojen boljševičkim idejama Dundić 1918. beži u Ukrajinu, koja je tada bila pod nemačkom okupacijom, i staje na čelo partizanskog odreda kod Bahmuta, današnjeg Artjomovska, u Donjeckoj oblasti na istoku Ukrajine.
