Zadužbina Jermena
Osim žitelja sokobanjske opštine, srpskoj javnosti je uglavnom nepoznato da na planini Ozren, na nadmorskoj visini od 850 metara, vekovima stoji manastir Jermenčić. Zna se da je podignut još 1392. godine i da je posvećen arhanđelima Gavrilu i Mihailu.
Najpopularnije predanje o poreklu ovog manastira kaže da kada su vojnici iz Jermenije, koji su kao vazalna vojska poslati u Boj na Kosovu u sastavu turskih jedinica, ugledali na barjacima srpske vojske pravoslavni krst, simbol svoje vere, odbili su da se bore.
Napustili su bitku i prešli su na stranu Srba. Ta jedinica se posle boja na Kosovu nastanila na planini Ozren, i kraj Sokobanje podigla sebi manastir. Prema drugom, sličnom predanju, reč je o kaluđerima Jermenima, koji su bežeći od Turaka stigli do Ozrena i tu podigli ovaj hram.
Jermeni su u velikom broju u Srbiju zaista stizali kasnije, bežeći od turskog pogroma a danas ih je najviše u Vrnjačkoj Banji, u Beogradu i Valjevu. Po jednom popisu iz 1709. godine beogradski Jermeni su još tada bili bogata i dobrostojeća zajednica, a u prilog tome da su oni osnivači Jermenčića govori i to da je ovaj manastir, iako van glavnih saobraćajnica, dugo bio veoma imućan, čak i posle prvih turskih osvajanja.
Pričalo se da je u njemu živelo preko četiri stotine monaha! Međutim, Osmanlije su 1796. godine udarile na Jermenčić, opljačkale ga i spalile, a kaluđeri su pobegli na Frušku goru. Postoji i treće predanje. Ono tvrdi da je Jermenčić zadužbina despota Stefana Lazarevića koju su podigli grčki monasi sinaiti.
Crkvište manastira otkrio je izvesni Nasta Kostić iz Sokobanje, polovinom 19. veka. Tada je podignuta jednobrodna crkva od kamena, koja je od 1992. godine nekoliko puta obnavljana.
Od manastirskih relikvija iz srednjeg veka sačuvan je samo bronzani romboidni pečat koji na jednoj strani ima lik arhanđela Gavrila, a na drugoj motiv sa istočnjačkom šarom. Poslednjih godina crkva se otvara samo na dan slave 26. jula, i na saboru se tada okuplja veliki broj vernika i izletnika.
Hajduk Veljkovi izvori
Kod manastira Jermenčić nalazi se čak osam izvora. Dva izvora je kaptirao sam hajduk Veljko Petrović, ustanički starešina koji je 1808. prvi put oslobodio Sokobanju od Turaka. Ostale su priče i sećanja, prenošeni s kolena na koleno, o čudotvornom svojstvu pojedinih izvora i livadama zasađenim divljim šafranom, čije je seme doneto iz jermenskih planina. Za neke izvore se i danas tvrdi da mogu da poboljšaju vid. Izvorska voda je toliko hladna da ljudska šaka u njoj može izdržati tek nekoliko sekundi. Jermenčić i okolno izletište, gde se nalazi i bolnica za plućne bolesti, prava je oaza čistog planinskog vazduha.
