Srpske princeze kroz istoriju (3): Kraj bitke, kraj braka
Srpska dinastija Mrnjavčevića, koja je vladala od druge polovine 14. veka uporedo s poslednjim srpskim carem Urošem Nemanjićem, dala je kralja Vukašina i kralja Marka, njegovog sina, najvećeg junaka iz narodne poezije.
Vukašin je svoju kći Oliveru 1364, godinu dana pre no što će stupiti na vlast, dao za ženu vladaru Zete Đurđu Prvom Balšiću. Brak je, međutim, istrajao samo do pogibije Vukašina u Bici na Marici 1371. godine i smrti cara Uroša, kada je obezglavljena srpska država počela da se rasparčava među nižim plemstvom.
Đurađ ne samo da nije hteo da pomogne Oliverinom bratu Marku da brani udaljenu Sersku oblast, gde je bilo sedište Mrnjavčevića, od turskih upada, nego je i proširio Zetu, današnju Crnu Goru, na račun države svog tasta. Uzeo je Peć i Prizren, a Oliveru oterao pošto je saznao ishod Maričke bitke kako bi se oženio Teodorom, ćerkom drugog srpskog velikaša, despota Dejana, koja je u to vreme već bila udovica. Pošto je preuzeo vođstvo među dinastijom Balšića, Đurađ je vlast svoje porodice proširio na zaleđe Dubrovnika, Konavlje, Trebinje i Dračevicu, ali ne zadugo. Te oblasti su godinu dana pred njegovu smrt, 1377. godine, prišle Tvrtku, banu Bosne.
Iz drugog braka Đurađ je imao kći Jevdokiju. Njen muž je bio Isav de Buondelmonti Ačajuoli, despot Janjine u današnjoj Grčkoj. I druge princeze iz dinastije Balšić takođe su brakovima ulazile u poznate plemićke porodice. Jelena, kći Balše Trećeg Balšića i unuka srpske plemkinje Jelene Lazarević, bila je u braku sa slavnim bosanskim vojvodom i hercegom od Svetog Save, Stefanom Vukčićem Kosačom. Tako je stigla na dvor jednog od najmoćnijih bosanskih feudalaca srednjeg veka i gospodara Zahumlja, današnje Hercegovine do 1466. godine. Kosača je bio sinovac i naslednik velikog vojvode Sandalja Hranića Kosače, a Sandaljeva treća žena bila je Jelenina baba, srpska plemkinja Jela Lazarević! Ipak, vojvoda Sandalj ni u jednom od tri braka nije imao poroda, pa je zato žezlo prepustio sinovcu.
Knez Lazar Hrebeljanović je najveštije od svih srpskih srednjovekovnih vladara koristio brakove svojih kćeri, ali i svojih sestara. Draganu, stariju od dve sestre, udao je za čelnika Musu, koji je ranije bio vojskovođa cara Dušana, a mlađu, nepoznatog imena, za hvostanskog vojvodu Altomana. On je bio rodonačelnik poznate plemićke porodice Altomanovića, a upravljao je oblašću Hvosno, koje se prostiralo oko Peći i Dečana.
Za ujaka i otadžbinu
Porodica čelnika Muse vladala je oblastima oko reka Ibar, Raška i Laba, kao i dobrim delom Kopaonika. Posle propasti župana Nikole Altomanovića znatno se proširila na račun njegovih teritorija. Zahvaljujući braku sa Draganom Hrebeljanović, Musa je priznavao vrhovnu vlast kneza Lazara, a njegove teritorije su ulazile u sastav Lazareve Srbije. Stariji Musini i Draganini sinovi, Lazar i Stefan, hrabro su se borili uz svog ujaka i kneza 1389. godine, i zajedno sa njim ostavili živote na Kosovu polju. Njihov najmlađi brat je preživeo, pošto je bio toplički mitropolit.
