Dom za srpska pera
Srpski manastir Krupa u Dalmaciji sagrađen je podno Velebita, kod izvora istoimene reke 1317. godine. Bilo je to doba kralja Milutina Nemanjića.
Predanje kaže da su mu temelje postavili monasi iz manastira kod današnje Bosanske Krupe. Često je stradao u raznim najezdama, ali je iza toga uvek obnavljan.
Prvi put, još 1345, kada je Srbijom vladao car Dušan. O tome svedoči zapis na svodu manastirske crkve. Srpski kraljevi Milutin, njegov sin Stefan Dečanski, kao i unuk Dušan, izdavali su manastiru darovnice u vidu metoha za izdržavanje, a kasnije su to i Turci potvrđivali fermanima iz Carigrada.
Manastir je krajem 15. veka darivala i poslednja srpska despotica Angelina Branković. U mletačko-turskim ratovima Krupa je teško stradavala, a isto se dogodilo i u 20. veku, početkom Drugog svetskog rata i 1995. godine.
Prva velika obnova izvršena je 1855. godine uz pomoć Rusije, Srbije i Austrije, koja je zahtevala da se manastirski prozori urade u gotskom stilu.
Polovinom 20. veka otkrivene su freske u manastirskoj crkvi i to one koje je 1622. godine živopisao hilandarski monah Georgije Mitrofanović, onaj isti majstor koji je oslikao i trpezariju Hilandara.
Ovde su se čuvala i 22 sultanska fermana, a jednim od njih zaštićen je manastir Krka, u doba Mustafe Drugog. Krupa je prihvatala brojna velika pera srpske književnosti. Ovde su boravili i Dositej Obradović, kao i pisac Simo Matavulj, koji je govorio da je upravo tu naučio skrivene lepote srpskog jezika.
Sveštenik i putnik
Brojne bogoslužbene knjige i druge vrednosti za manastir je pribavio krupski arhimandrit, veliki putnik i značajni srpski pisac Gerasim Zelić. On je kao veliki borac za pravoslavlje umro u izgnanstvu, u Budimu 1828. Zelić je prvo svešteno lice koje je bilo član Matice srpske osnovane 1826. godine.
