Đorđe Stanojević, prijatelj sa Teslom i Mokranjcem
Savremenik i prijatelj genija Nikole Tesle, čija je naučna dostignuća veoma uspešno sprovodio u omalenoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, Đorđe M. Stanojević se za visoke akademske titule i naučna dostignuća pripremao školujući se u rodnom Negotinu, gde je i završio osnovnu školu i polugimnaziju. Na Visokoj školi u Beogradu stekao je diplomu iz prirodno-matematičkih nauka, a posle usavršavanja u inostranstvu posvetio se naučnom i pedagoškom radu.
Bio je profesor Vojne akademije, Velike škole i Beogradskog univerziteta, na kome je, kao rektor bio od 1913. do godine svoje smrti, 1921. Tako kazuju biografski podaci.
Ali, ko je zapravo bio taj veliki naučnik, savremenik i veliki prijatelj kompozitora Stevana Mokranjca i genija Nikole Tesle? Njegovo ime, iako po zaslugama veliko, nije bilo poznato široj javnosti, do pre tridesetak godina. Ni u njegovom rodnom Negotinu, ali ni u prestonom Beogradu, koji je zadužio svojim delima, krajem 19. i početkom turbulentnog 20. veka.
Stvaralaštvo Đorđa M. Stanojevića je zaista ogromno. Njegov doprinos naučnom, privrednom i kulturnom životu tadašnje Srbije nameće i pitanje, da li je zaista moguće da je sve to bilo delo jednog čoveka.
Stanojević je, pre svega, bio profesor fizike i astronomije. Najveći naučni doprinos dao je u oblasti spektralne analize zračenja Sunca. Bio je pionir modernizacije i industrijalizacije Srbije, naročito u oblastima elektroprivrede i industrije hlađenja. Zaslužan je za izgradnju prvih srpskih električnih centrala, hidrocentrala i prve radio-stanice u Beogradu. Zalagao se za uvođenje srpske stručne terminologije, posebno za naučne pojmove iz astronomije, fizike i elektrotehnike.
Značajna je i njegova borba za primenu metarskog sistema. Napisao je prve srpske univerzitetske udžbenike iz fizike i prvu knjigu o vazduhoplovstvu. Bio je dekan Filozofskog fakulteta, rektor Univerziteta u Beogradu i, kraće vreme, upravnik Beogradske astronomske i meteorološke opservatorije. Reč je o naučniku koji je prvi eksperimentisao sa prvim rendgen aparatom u Srbiji i zahvaljujući tome dobija prve fotografije načinjene pomoću iks zraka. Rodonačelnik je razvoja naučne fotografije i fotografije u boji kod nas.
Plemenito voće
Da ne zaboravimo i podatak da je Đorđe Stanojević nalazio prostora za gajenje povrća i plemenitih vrsta voća, kako bi bio koristan srpskoj otadžbini. Svakoj oblasti zanimanja prilazio je vrlo ozbiljno i sa velikom odgovornošću, a odlikovalo ga je veoma dobro poznavanje fundamentalnih osnova i stručnih znanja iz svih oblasti kojima se bavio, uz oslanjanje, na tada, najnovija svetska otkrića i dostignuća.
Evo još jednog podatka o njegovoj "prvosti" u oblastima kojima je uspešno ovladao. Stanojević je, naime, autor prve sačuvane fotografije u boji kod Srba, nazvane "Ciganče sa violinom". Taj isti, prirodnim naukama, posvećeni um, jedan je od prvih pobornika u svetskom pokretu za međunarodni pomoćni jezik esperanto. Popularizacija nauke je bila njegov životni moto, a to je činio pišući mnoge članke i knjige i obrađujući raznolike teme. Širinu znanja, prosvećenosti i talenta ilustruje i podatak da je bio predsednik Prvog beogradskog pevačkog društva u Beogradu, za čije je osnivanje bio zaslužan još jedan velikan, rođeni Negotinac, kompozitor Stevan Mokranjac.
Veliki industrijski razvoj u Srbiji, početkom 20. veka, zahtevao je stalno upućivanje ljude na nova naučna otkrića i njihovu praktičnu primenu koja bi u mnogome olakšavala svakodnevni život. Đorđe Stanojević je, naročito na to, obraćao pažnju pokušavajući svom narodu da približi naučno-tehnička dostignuća, kako bi i oni postali svesni njihove vrednosti. Tako su nastale i veoma važne četiri napisane, naučno-popularne knjige: " Iz nauke o svetlosti", "Industrija hladnoće", "Vasionska energija i moderna fizika "i knjiga "Nikola Tesla i njegova otkrića", kao jedna od prvih i najvažnijih, napisanih o grandioznom Teslinom delu.
