Peking opipava Japan za rat

U Istočnom i u Južnokineskom moru prelamaju se dve ere. Ona stara, posthladnoratovska, koju još zovemo novi svetski poredak, i neka buduća, koju bi Kina želela da odredi svojom fizičkom veličinom, političkim uticajem, vojnom snagom te ekonomskim potencijalima i potrebama.

U Istočnom kineskom moru su sporna ostrva Dijaoju, kako ih nazivaju Kinezi, ili Senkaku, kako se zovu na japanskom jeziku, dok su u Južnokineskom moru to arhipelazi Spratli i Paracel, ili Nanša i Ksiša, kako ih zovu Kinezi.

Gotovo cela 2013. godina protekla je na klackalici rata i mira, ali je u fokusu u tom razdoblju bilo Istočno kinesko more i izazov Pekinga japanskom suverenitetu nad ostrvima Diaoju, odnosno Senkaku.

Opipavala je Kina koliko je Zemlja izlazećeg sunca spremna na oružani okršaj u ime svoje "nove normalnosti", kako japanski političari nazivaju odbacivanje posleratnih pacifističkih zabrana vojnog delovanja izvan svojih granica, ali još više koliko je Amerika odlučna da stane u odbranu svog saveznika u ime produžetka njene dominacije nad azijsko-pacifičkim regionom.

Istovremeno je Kina počela da gradi "čudne objekte" u Južnokineskom moru. Za razliku od Senkakua, odnosno Diaojua, koji su 1972. godine stavljeni pod upravu Japana, u Južnokineskom moru kineska vojska je počela nadograđivati ostrva i hridi nad kojima je već imala kontrolu.

Pentagon je zatražio od Pekinga da obustavi izgradnju veštačkih ostrva u Južnokineskom moru. Kina ne priznaje da oko Južnokineskog mora uopšte postoji problem. Više od 90 odsto te akvatorije pripada azijskoj sili i svaki pokušaj osporavanja te činjenice samo je "gruba povreda kineskog suvereniteta". Reč je o potrebi Kine da kontroliše najvažnije prometnice, kojima godišnje prođe na milijarde barela nafte i na stotine milijardi kubika gasa vrednih više od pet milijardi dolara, napomenuo je Forbsov analitičar Kristofer Helman.

- Zavedi kontrolu nad tim tokom i imaćeš kontrolu nad energetskom sigurnošću cele Azije - pojasnio je on.

Već se godinama postavlja pitanje je li kineski rast neizbežno izazov za SAD, a iznova je ta tema došla u fokus kada je harvardski politikolog Grem Alison upozorio američki Senat kako se "u poslednjih 500 godina u 12 od ukupno 16 slučajeva rat dogodio onda kad je rastuća sila izazvala postojeće velesile".