Kako je Sveti Nikola postao Deda Mraz?
Lik veselog dede u crvenom kostimu krajem svake godine uđe u naše domove na najrazličtije načine. Međutim, malo njih zna kako je zapravo nastao Deda Mraz a naročito ko je bio njegov predak.
Prvi zapisi o Svetom Nikoli, episkopu i dobročinitelju poreklom iz Male Azije, potiču iz četvrtog veka nove ere. Poznat po nesebičnoj pomoći i humanosti, Sveti Nikola bio je svešteno lice iz kojeg su proistekle brojne legende i priče o današnjem Deda Mrazu.
Posebno je bio naklonjen deci, a zabeleženo je da je pomogao trima devojčicama kako bi ih zaštitio od prostitucije. Legenda kaže da je tri večeri zaredom prolazio pored njihove kuće i kroz prozor ubacivao vrećice sa novcem, ne bi li im poklonio dovoljno novca kako bi preživele bez prostituisanja.
Njegov grob danas se nalazi u Bariju u Italiji i godišnje ga obiđu hiljade posetilaca iz celog sveta. Na priloženoj fotografiji vidi se ruska ikona iz 1924. godine na kojoj je Nikola prikazan kao svetac. Za razliku od zapadnog sveta koji je dobrim delom prihvatio Deda Mraza, izgrađenog upravo na priči o Svetom Nikoli, istočni deo Evrope, mahom pravoslavno stanovništvo, proslavlja ga kao jednog od najvećih svetaca.
Kod nas Nikoljdan
U Srpskoj pravoslavnoj crkvi Sveti Nikola slavi se 19. decembra i za njega se smatra da je zaštitnik putnika i moreplovaca, dece i studenata. Upravo je Nikoljdan uz Aranđelovdan i Đurđevdan, jedna od najčešćih krsnih slava kod nas.
Ukoliko se pomerimo nekoliko meridijana zapadno i nekoliko vekova unapred, do Velike Britanije i 1686. godine, ovog plemenitog dobrotvora pronaćićemo u liku "Božić Bate" (Father Christmas) koji je tokom sedamnaestog veka postao deo britanskog folklora, povezan sa tradicijom darivanja i prazničnog radovanja.
Koren anglosaksonskog termina kojim je označen Deda Mraz (Santa Claus) mogao bi se naći i u tradiciji holandskih doseljenika koji su naselili predele Severne Amerike, donoseći sa sobom kovanicu "Sinterklass".
Ko je krivac?
Čak je i nekadašnji Novi Amsterdam, današnji Njujork, 1804. godine za svog sveca zaštitnika izabrao baš Svetog Nikolu. Upravo se u tom periodu Sveti Nikola "preobrazio" u Deda Mraza, a kao jedan od "krivaca" pominje se Aleksandar Anderson. Upravo je on bio zamoljen da naslika Svetog Nikolu za prvu večeru održanu u čast tog sveca u Njujorku 1810. godine.
Od tada je duga bela brada i oreol oko glave postao zaštitni znak sveca. Krzneni ogrtač dobio je u drugoj polovini devetnaestog veka kada je njegov lik počeo da se pojavljuje u pesmama, a sada već tradicionalna crvena boja, zamenila je prvobitnu žutu 1868. godine kada su Deda Mrazu dodate kočije i irvasi.
Coca Cola osmislila Dedu
Početkom dvadesetog veka Deda Mraz je postao stalni "posetilac" knjiga, časopisa i brojnih reklama, polako poprimajući izgled koji danas poznajemo. Presudnu ulogu u tome odigrala je kompanija "Coca Cola" koja je tokom dvadesetih i tridesetih godina prošlog veka osmislila praznične reklamne kampanje čiji je glavni junak bio deda rumenih obraza i duge bele brade u crvenom ogrtaču - Deda Mraz.
Vremenom je Deda Mraz na reklamama počeo da pije koka-kolu a koju godinu kasnije uz pomoć umetnika Hadona Sendbloma dobio je džakove pune igračaka i radosna dečja lica kojima ide u susret. Njegov lik ubrzo je prihvatila celokupna istorija zabave pa danas skoro i da nema deteta koje ne zna ko je bradati čiča u crvenom kaputu.
