Izložba "Ljudski zoo vrtovi"
Ljudi, među njima čak i žene i deca, kao izložbeni eksponati u zoološkom vrtu. Antička istorija? Ne! Reč je o praksi koja je u razvijenim zemljama 19. i 20. veka bila svakodnevica, a o čemu će više saznati posetioci neobične izložbe koja je otvorena u Parizu, a čiji je kustos bivši francuski fudbaler Lilijan Tiram.
Polugoli Afrikanci su terani da glođu kosti kako bi bili uverljiviji kao "ljudožderi" na sajmu u Francuskoj; deca američkih Indijanaca su prikazivana na vašarima; čitave porodice iz Azije i Južnog Pacifika su držane iza rešetkama u evropskim zoo vrtovima; pripadnici plemena Zulu su morali da plešu na podijumima širom Londona. Takva je bila sudbina podanika evropskih kolonija - sve do 1958. godine!
Izložba "Ljudski zoo vrtovi: original divljaštva", koju je priredio bivši fudbaler Lilijan Tiram, prati vreme od kada je Kristofer Kolumbo izložio šestoro Indijanaca u Španskom kraljevskom sudu 1492. godine, što je kasnije postalo masovna zabava u 19. veku i početkom 20, piše londonski "Gardijan".
Na milione gledalaca okupljalo se da gleda "divljake" u zološkim vrtovima, cirkusima, selima i "paradama nakaza" od Londona do Sent Luisa, od Barselone do Tokija. Ti "ljudski primerci" i "živi muzeji" koristili su kako kolonijalističkoj propagandi, tako i naučnim teroijama o takozvanim rasnim hijerarhijama.
Godine 1906. pigmej Ota Benga bio je izložen u kavezu za majmune u njujorškom zoološkom vrtu u Bronksu, što je izazvalo kontroverze - pre nego što je odveden u sirotiše za "crvenokošce". Kasnije je izvršio samoubistvo. Dlakava žena iz Laosa, poznata kao Krao, bila je izložena krajem 19. veka kao "karika koja nedostaje" između čoveka i orangutana. Dečak Vilijem Henri Džonson, crnac iz SAD koji je rođen sa smanjenom glavom, otkupljen je od svojih roditelja kada je imao samo četiri godine. Izlagan je u dlakavom kostimu i teran da stenje.
- Morate imati hrabrosti da kažete da svako od nas ima predrasude, a predrasude imaju svoju istoriju. Izložba objašnjava pozadinu rasističkih ideja i strah od "drugih" koji je opstao do danas - kaže Tiram, koji je rođan na karipskom ostrvu Gvadalupe.
Izložba prati sudbine oko 35.000 ljudi koji su izlagani u zoološkim vrtovima. Među
|
Zanimljivo: |
njima su bili i preci poznatog fudbalera i Tiramovog saigrača Kristijana Karembea, koji su došli u Pariz iz Nove Kaledonije. Sebe su smatrali ambasadorima svog naroda, ali su zatočeni u kavezima u Parizu, a kasnije i u Nemačkoj, gde su predstavljani kao "ljudožderi".
Postavka je izložena u pariskom muzeju De ke branli, posvećenom nekada kolonizovanim kulturama.
