Jasenovac: Ovacije i zvižduci
U Jasenovcu se danas održava komemoracija žrtvama ustaškog logora smrti, kojoj prisustvuju najviši državni zvaničnici, sa predsednikom Ivom Josipovićem i premijerkom Jadrankom Kosor.
Susret u Jasenovcu je bio prvi susret Josipovića i Kosorove nakon prepucavanja koja traju već danima, od Josipovićevog govora u parlamentu BiH.
Josipović i Kosorova susreli su se nešto pre 11 sati ispred memorijalnog centra, kratko se rukovali i rekli jedno drugom samo "dobar dan".
Josipovića su, kako prenosi "Jutarnji list" okružili građani, a premijerka Kosor je bila u društvu svojih zamenika i ministara Darka Milinovića, Ivana Šukera, Gordana Jandrokovića, te Vladimira Šeksa, koji je stigao u ime Hrvatskog Sabora.
Na komemoraciji pred kriptom spomenika "Kameni cvet" prisutnima se prvi obratio bivši hrvatski predsednik Stjepan Mesić, koga su okupljeni pozdravili velikim aplauzom, a zatim kratko i potpredsednik Hrvatskog sabora Vladimir Šeks.
Izlazak premijerke Jadranke Kosor za govornicu su okupljeni izviždali.
Na dan proboja u logoru su bila 1073 logoraša. Njih 600 krenulo je u proboj, a slobodu je ugledao samo 91. Peostalih 473 logoraša, koji nisu krenuli u proboj, ubijeni su i spaljeni zajedno s logorskim objektima.
Istog dana, 22. aprila 1945., počeo je i proboj zatočenika Kožare, dela logora u samom Jasenovac. Od 167 zatočenika, njih 11 preživelo je proboj.
Današnjoj komemoraciji prisustvuju i preživeli logoraši Jasenovca i delegacije bivših logoraša i antifašističkih boraca zemalja regiona, delegacija političkih stranaka, kao i diplomatski kor.
Posle verskog obreda, u kriptu će biti položeni venci, a pored službenih delegacija, priliku za to i i paljenje sveća imaće i potomci stradalih logoraša.
Koliko je žrtava Jasenovca bilo ne zna se, jer se cifre razlikuju - od 2.300 pa do one od milion ili 1,2 miliona ljudi.
Tokom 1945. komisija za utvrđivanje zločina obavila je nekoliko uviđaja kako bi ustanovila broj žrtava.
Službena je cifra u Hrvatskoj između 83.000 i 100.000 ljudi, s tim da je do sada poimenično popisano preko 77.000 logoraša.
Pretpostavlja se da je od pobijenih logoraša najmanje 60.000 bilo Srba.
Zbog toga je Jasenovac nazvan "srpski Aušvic".
Procene zasnovane na izveštaju državne Komisije FNRJ za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih saveznika kao i Centar "Simon Vizental" govore da je u logorima Jasenovca skončalo oko 500.000 Srba, 80.000 Roma, 23.000 Jevreja i više desetina hiljada antifašista.
Osim oko brojke pobijenih u logoru, kontroverze su i oko muzejske postavke iz 2006, koja po mišljenju mnogih zamagljuje ono šta se u logoru dešavalo.
Julija Koš iz Jevrejske opštine Zagreb više puta je upozoravala pismima javnost da su u muzeju u Jasenovcu izostavljene osnovne i bitne informacije o počinjenim zločinima, pre svega o žrtvama i izvršiocima, zbog čega je tokom poslednje četiri godine više zainteresovanih strana snažno protestvovalo.
Mesto nezamislivih užasa
|
Logor Jasenovac formiran je leto 1941. i delovao je na više lokacija, među kojima i u Staroj Gradiški, dok su u Donjoj Gradini na obali Save vršene masovne likvidacije. Jasenovačko gubilište sastojalo se od pet velikih i tri manja logora, od kojih se većina nalazila u jugozapadnoj Slavoniji na području Hrvatske, dok su, s druge strane Save, sada u RS, bila masovna stratišta, od kojih je najveće Donja Gradina. Jasenovac je zvanično nosio naziv "Sabirni i radni logor", a u stvarnosti je bio logor za uništavanje nehrvata u kome su ustaše zatočene neretko klale posebno oblikovanim noževima koje su po žrtvama nazvali "srbosek" ili ubijali sekirama, maljevima, čekićima... Unutar kompleksa "Trojka", gde se nalazila ciglana, ustaše su peći za pečenje cigle, prema nacrtima Hinka Pićilija, pretvorili u krematorijum u kome su logoraši i živi spaljivani.
Tokom aprila 1945. ustaše su počele da likvidiraju logoraše, između ostalog i transport žena koji je dopremljen iz logora u Lepoglavi kod Zagreba.
Od oko hiljadu logoraša, proboj je 22. aprila pokušalo njih 600, ali je samo 91 uspeo da preživi.
Nekoliko časova kasnije, logoraši iz pogona kožare pokušali su proboj, ali je među njima od 176 preživelo samo 11.
Preživelih logoraša Jasenovca je ipak više, jer su mnogi iz Jasenovca, pogotovo posle operacija okupatorske vojske nacističke Nemačke na Kozari, bili prebacivani u Nemačku, pa im je Jasenovac bio samo tranzitni logor ili su menjani za zarobljene partizane.
Kada su 2. i 3. maja u Jasenovac, u napredovanju prema Zagrebu, ušle jedinice 21. udarne divizije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ), logor je bio uništen i spaljen po naređenju zapovednika Ustaške odbrane i njegovog prvog komandanta Vjekoslava Luburića zvanog Maks, kako bi se prikrili svi tragovi genocida.
Jedino nisu uklanjani leševi koji su dočekali partizane.
