Godišnjica bombardovanja Beograda

U Srbiji se danas obeležava Dan sećanja na žrtve nemačke agresije na Kraljevinu Jugoslaviju koja je počela 6. aprila 1941. godina intenzivnim bombardovanjem i masovnim razaranjem Beograda.

Napad armade Hitlerovog "Trećeg Rajha" počeo je bez objave rata, uprkos tome što je vlada nekoliko dana ranije Beograd proglasila "otvorenim (nebranjenim) gradom".

Prve bombe pale su na Beograd tog nedeljnog jutra, 6. aprila 1941. godine, u 6.30 sati, dok je ogromna većina stanovnika srpske prestonice još spavala.

Nemački bombarderi su istog dana u četiri navrata razornim i zapaljivim bombama zasuli grad, a oko 16 časova iz pravca Rumunije doletelo je tridesetak zloglasnih bombardera "štuka" iz kojih se pucalo po kolonama izbeglica, dok su panično napuštale razoreni grad.

Avioni su poletali sa aerodroma iz Beča, Graca i Arada, a Beograd su 6. i 7. aprila tepihom bombi zasula 484 aviona "Luftvafe".

Tadašnja prestonica Kraljevine Jugoslavije ponovo je napadnuta 11. i 12. aprila, napadi su trajali i noću, a na nju je izručeno 440 tona smrtnog tovara.

Tačan broj žrtava nikada nije precizno utvrđen. Na spisku stradalih u srpskoj prestonici, koja je tada imala 370.000 stanovnika, vodi se 2.274 poginulih, ali se procenjuje da je stradalo oko 4.000 građana.

Grad je pretrpeo neprocenjivu materijalnu štetu - potpuno je razoreno 714, a teže oštećeno 1.888 zgrada, dok je delimično oštećeno 6.829, među njima i zgrada Starog dvora, čija je kupola srušena.

Gađane su gusto naseljene četvrti, bolnice, Učiteljski dom, Kalinića pijaca, Železnicka stanica, Glavna pošta, zemunski aerodrom.

U porti Vaznesenjske crkve, prvog dana agresije, pobijeno je i ranjeno nekoliko stotina civila, a više stotina građana je stradalo kada je direktno pogođeno gradsko sklonište u Karađorđevom parku.

Potpuno je uništeno zdanje Narodne biblioteke Srbije na Kosančićevom vencu, podignuto 1832. godine. Bila je to jedina nacionalna biblioteka koja je namerno napadnuta i uništena tokom Drugog svetskog rata, a u požaru, izazvanom zapaljivim bombama, nestao je ceo fond od oko 350.000 knjiga, uključujući i srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti.

Biblioteka je imala i zbirke turskih rukopisa, više od 200 starih štampanih knjiga od 15. do 17. veka, starih karata, gravira, umetničkih slika i novina, kao i sve knjige štampane u Srbiji i susednim zemljama od 1832. godine.

Sudbina Kraljevine Jugoslavije bila je odlučena pučem i demonstracijama 27. marta 1941. godine u Beogradu protiv Trojnog pakta koji je dva dana ranije sklopila tadašnja vlada Cveković - Maček.

To je razjarilo nacistickog vođu Adolfa Hitlera, jer je poremetilo nemačke planove na Sovjetski Savez, pa je istog dana na osnovu njegove naredbe u operativnom štabu Nemačke armije doneta odluka (Direktiva 25) da se, pored Grcke, i Kraljevina Jugoslavija uništi kao država.

Komanda nemačke četvrte vazdusne flote razradila je plan napada pod nazivom "Kaznena odmazda", kojim je predviđeno i bombardovanje Beograda, a operacijom je komandovao general pukovnik Aleksandar Ler.

Na aerodromima u susednim zemljama koncentrisano je 2.236 aviona različitih tipova, među kojima 885 lovaca i 1062 bombardera.

Prestonicu Kraljevine Jugoslavije branile su PVO vazdušne zone Beograd i elitni šesti lovački puk naoružan najsavremenijim lovačkim avionima "mesersmit Me-109E" i, ponosom jugoslovenske vazduhoplovne industrije, nazalost malobrojnim, lovcima IK-3.
Braneči nebo Beograda, poginulo je 11 pilota šestog lovackog puka kojima se grad odužio sa velikim zakasnjenjem, tek 1997. godine otkrivanjem spomenika na Zemunskom keju kod hotela "Jugoslavija".

I Kraljevo je napadnuto 6. aprila, a u napadu na Niš 8. aprila poginulo oko 600 ljudi.

Do 17. aprila 1941. godine, kada je kapitulirala vojska Kraljevine Jugoslavije bombardovani su i Leskovac, Kragujevac, Novi Sad, kao i više gradova u delovima bivše Kraljevine u kojima su, uglavnom, gađani strateški objekti, uništavani infrastruktura i aerodromi.

Pobeda sila osovine bila je brza i Jugoslavija je kapitulirala za samo 11 dana uprkos nastojanjima kraljevske vojske da zaštiti granice zemlje, a kralj i vlada su tri dana ranije napustili zemlju.

U skladu s generalnim planom "Trećeg Rajha" o njenom uništenju i Hitlerovoj direktivi od 12. aprila, Jugoslavija je raskomadana i podeljena između Nemačke, Mađarske i Bugarske s tim što su Srbiju okupirale Hitlerove snage.

Hrvatska sa ustaškim liderom Antom Pavelićem na čelu, uz podršku Musolinijeve Italije, proglasila je sedam dana pre nego što je okončana invazija, tzv. Nezavisnu državu Hrvatsku, kojoj su pripojene BiH i Srem.

Ova nacistička tvorevina priključila se u Drugom svetskom ratu Silama osovine i stvorila sistem logora smrti u kojima je likvidirano više od 600.000 pravoslavnih Srba 80.000 Roma i 48.000 Jevreja.

Crnoj Gori je obećano ponovno uspostavljanje dinastije Petrović, a u Srbiji je Hitler nametnuo kvislinšku vladu generala Milana Nedića.

Prema jednom od najboljih poznavalaca istorije Jugoslavije, u 6. aprilskom ratu je bilo oko 20.000 stradalih, ali je to bio samo početak četverogodišnje borbe za oslobođenje tokom koje će na prostorima bivše Jugoslavije život izgubiti više od 1,5 miliona ljudi.