Biraju patrijarha u strahu od skandala

Finale za izbor novog poglavara Srpske pravoslavne crkve počinje danas, a da li će se završiti istog ili narednih dana u ovom trenutku nije izvesno, budući da u vrhu SPC postoje procene da je reč o "mrtvoj trci", odnosno da ni jedan od kandidata ne može već u prvom glasanju prvog izbornog kruga da dobije nadpolovičnu većinu glasova.

Osim toga, dok Izborni sveti arhijerejski sabor ne ozvaniči koliko vladika ima pravo glasa i ko sve može da bude kandidat, neće početi glasanje.

 

Konspiracija uz pomoć policije Veče uoči početka Izbornog sarhijerejskog sabora, obezbeđenje Patrijaršije SPC preuzele su policijske snage MUP- a Srbije. Petak, 22. januar zaposlenima u centralnom sedištu SPC, osim neophodnog administrativnog osoblja, dat je kao slobodan dan. Da bi se obezbedila konspiracija izbora, koji se ionako vrši iza zatvorenih vrata, kako je Vestima javljeno iz visokih crkvenih krugova, policija je u četvrtak 21.januara po pozivu pojedinih velikodostojnika kasno popodne vršila pretres saborske sale, u kojoj će se vršiti izbor patrijarha da bi se proverilo da nema prislušnih uređaja, preko kojih bi curile informacije u javnost tokom samog izbornog procesa.

S druge strane postoje i mišljenja da i ako izborna procedura već prvog dana zasedanja crkvene skupštine prođe bez opstrukcija, te patrijarh bude glatko izabran, postoji bojazan kako će proteći njegovo ustoličenje.

 Već se, naime, javljaju slutnje da bi organizovane grupe mogle da ometu njegovo ustoličenje tako što bi prilikom predaje patrijaršijskih znamenja na pitanje visokodostojnika da li je on njih dostojan, uzvikivali: "Nedostojan " ili na grčkom: "anaksios".

Pravo i način izbora   Na saboru mora da učestvuje najmanje dve trećine vladika. Oni koji ne dođu imaju pravo da nekog od "sabraće u Hristu" ovlaste da glasa u njegovo ime. U prvom krugu glasanja zaokružuju se tri imena, u drugom dva a u trećem jedno ime. Krugovi se mogu više puta ponavljati dok se ne dođe do trojice episkopa sa osvojenih najmanje 50 odsto plus jedan glas. A s obzirom na razdor među srpskim vladikama ishod je neizvestan, te je moguće da bude izabran i onaj episkop na kojeg u ovom trenutku niko ne računa ni na kao favorita ni kao na potencijalnog kandidata.

Da bi se sprečio eventualni skandal, prema dobro obaveštenim patrijaršijskim izvorima, spremaju se mere predostrožnosti tako što narod neće biti pušten da uđe u Sabornu crkvu 24. januara na dan planiranog ustoličenja novog patrijarha, uz javno obrazloženje da se očekuje veliki broj crkvenih, državnih, političkih i diplomatskih delegacija. Sa istim opravdanjem ovaj svečani čin najverovatnije neće moći da isprate ni svi zainteresovani mediji, već samo oni kojima to dozvoli crkvena vlada (Sinod).

Istovremeno i pojedini članovi crkvene skupštine (Svetog arhijerejskog sabora), spremaju se da na početku zasedanja Izbornog sabora zatraže dodatne mere predostrožnosti ali prilikom samog biranja patrijarha.

"Kada se izglasaju trojica koji ulaze u žreb nužno je tri istovetne koverte dobro pregledati da ni jedna od njih nije diskretno markirana bilo čime, ili, na primer, ohlađena u zamrzivaču. Zatim kad se te tri koverte stave među korice Jevanđelja da se promešaju najmanje tri puta kako onaj kaluđer koji ih bude izvlačio ne bi iz bilo kojih razloga imao putokaz za kojim kovertom da posegne. A nakon izvučenog koverta sa imenom budućeg patrijarha odmah javno otvoriti druga dva koverta sa imenima protiv kandidata. I svim vladikama pokazati obe strane te tri hartije kako bi se konstatovalo da je na svakoj bilo ispisano samo po jedno ime", objašnjava jedan od episkopa SPC.

Arhimandrit Gavrilo iz manastira Lepavina u Hrvatskoj određen je danas na početku izbornog zasedanja Arhijerhijerejskog Sabora da iz Jevanđelja izvuče ime novog poglavara Srpske pravoslavne crkve.

Gavrilo je rođen 10. maja 1944. u selu Duboka kod Kučeva, a zamonašen je 1964 godine u manastiru Rakovica. Mitropolit zagrebačko-ljubljanski i cele Italije Jovan 1994. godine ga je proizveo u čin arhimandrita.

Nakon liturgije u Sabornoj crkvi koja počinje u sedam sati ujutru i potom molitvenog priziva Svetog duha u pridvornoj kapeli "Svetog Simeona Mirotočivog" danas u devet pre podne treba da počne zasedanje Izbornog svetog arhijerejskog sabora, u Patrijaršijskom dvoru u Beogradu.

Saborom na kojem se očekuje izbor novog srpskog patrijarha treba da predsedava vladika šabački Lavrentije Trifunović, najstariji po episkopskom stažu. Mada je neophodno učešće najmanje dve trećine svih srpskih arhijereja da bi izbor bio regularan, očekuje se da će biti prisutni gotovo svi episkopi iz otadžbine i rasejanja, s tim što bi pojedini iz prekomorske dijaspore, poput vladike kanadskog Georgija Đokića, trebalo da stignu u Beograd tokom dana.

Patrijarh Pavle     Na čelu SPC do nedavo je bio patrijarh Pavle, koji je preminuo 15. decembra 2009. Njegovo svetovno ime bilo je Pavle Stojčević i bio je episkop raško-prizrenski do stupanja na čelo SPC 1. decembra 1990. Unazad dve godine, koliko je patrijarh Pavle proveo na lečenju na Vojnomedicinskoj akademiji, u nekoliko navrata pojedini episkopi su bezuspešno nastojali da izdejstvuju njegovo povlačenje. Patrijarh Pavla je sahranjen u porti manastira Rakovica u Beogradu.

"Po ulasku u saborsku salu, Lavrentije zauzima centralno mesto i objavljuje početak rada. Učesnicima sabora se saopštavaju imena i broj onih vladika koji mogu da budu kandidati, a zatim se ustanovi brojnost biračkog tela. Pravo da glasaju imaju sve vladike bez obzira na dužinu aktivnog episkopskog staža kao i njihovi vikarni (pomoćni) episkopi. To je ono što je za sada sigurno. Bez obzira na sinodska objašnjenja da pravo glasa imaju penzionisani vladika Atanasije Jevtić i svi arhijereji Ohridske arhiepiskopije na čelu sa arhiepiskopom Jovanom Vraniškovskim, o tome pre početka glasanja za novog patrijarha mora da se odredi Sveti arhijerejski sabor kao najviše crkveno zakonodavno telo, rečeno je "Vestima" u episkopskim krugovima.

Isti izvori su naveli da "iako je pojedinima u trci za svetosavski tron svaki glas itekako važan kako bi ušli u trojnu kandidaturu iz koje će žrebom biti izabran novi patrijarh, ipak se prethodno moraju razrešiti nedoumice da li penzionisani vladika, koji saborskim sednicama prisustvuje po pozivu samog arhijerejskog sabora, može da glasa i kakav je crkveno-zakonodavni status arhijereja iz Ohridske arhiepiskopije pošto je sabor novembra 2008. po pitanju njihovog aktivnog i pasivnog biračkog prava doneo samo načelnu odluku. Osim toga ova arhiepiskopija još nema usvojen Ustav, kao najviši zakonodavni akt po kom treba da deluje kao autonomna crkva u okviru SPC. Tek kada sve bude precizirano može se ući u izborni proces".

Tek nakon pomenutih razjašnjenja, napominju naši sagovornici, definitivno će se znati da li ima 32, 33 ili 34 kandidata za patrijarha, kao i to da li glasa 45, 44 ili 40 episkopa. Na osnovu toga biće precizirana i nadpolovična većina da li je to 21, 22 ili 23 glasova da bi kandidat ušao u trojnu kandidaturu iz koje će žrebom biti izvučeno ime novog patrijarha.

Tako da samo tajno glasanje, smatraju sagovornici "Vesti", "najverovatnije ne može početi danas do podne".

"Iako mitropolit Amfilohije smatra da patrijarha treba izabrati već prvog dana i da bi višednevno zasedanje bilo uzaludno, to je u ovom času malo verovatno ukoliko ne dođe do neočekivanog preokreta. Nije regularna ni teza koju zagovaraju pojedini episkopi da treba skratiti izbornu proceduru i u žreb odmah uvesti izvikane favorite: mitropolita Amfilohija Radovića i vladike niškog Irineja Gavrilovića i bačkog Irineja Bulovića. Nisu realne ni želje pojedinih vladika, koje je u tzv revniteljskim episkopskim krugovima "krštavaju" kao "evro-atlantske", "vatikansko-unijatske" ili kao episkope "novotarce" da se umesto žrebom patrijarh bira prostim većinskim glasanjem. Samu proceduru izbora precizira Pravilnik o izboru patrijarha. Sadašnji je donet 1967. godine na inicijativu tadašnjeg poglavara SPC Germana Đorića i važi dok potencijalne izmene ne potpiše i u pravilnik ne unese novi patrijarh. U slučaju da izborni sabor, ipak, zbog eventualnih opstrukcija ili rasplinjavanja glasova, dođe na ideju da menja izborna pravila, ta promena mora da bude jednoglasno doneta, jer se jedino tako može tumačiti da je validna, što je malo verovatno s obzirom na poznate razdore među vladikama", objašnjavaju za "Vesti" stručnjaci crkvenog prava.

Takođe, prema rečima vladike niškog Irineja, ako bi novoizabrani patrijarh odbio da se prihvati dužnosti, izbor bi morao da bude ponovljen.

On se ipak nada da će, kako je rekao, sve biti u redu, da će se ime novog patrijarha znati u subotu i da će se ustoličenje novog srpskog duhovnog poglavara obaviti u nedelju, 24. januara.