Rođendan države koje više nema
Jutros ste se probudili, videli gustu maglu kroz prozor i pomislili "Ah, da ne moram danas na posao!". Pre 14 godina niste ni morali jer je u to vreme već šestu deceniju za redom, a i poslednji put, slavljen 29. novembar kao državni praznik SFRJ, a zvanično je ukinut posle više od deset godina od raspada države - novembra 2002. godine.
Današnji datum ušao je u istoriju 29. novembra 1943. godine, kada je održano Drugo zasedanje AVNOJ-a u Jajcu, na kome je doneta odluka o federalnom ustrojstvu Jugoslavije, a kraljevskoj vladi zbranjen povratak u zemlju. AVNOJ je proglašen za vrhovno zakonodavno i izvršno državno telo koje je donelo istorijske odluke o uređenju Jugoslavije.
Tim odlukama ustavnog karaktera izgrađeni su vrhovni državni organi nove Jugoslavije, pa je zbog toga ovaj datum zapisan kao dan stvaranja nove Jugoslavije.
Posle završetka rata, od 1945. godine, 29. novembar se slavio kao Dan Republike i bio jedan od najvećih praznika u nekadašnjoj SFRJ. Prema tadašnjem Zakonu o državnim praznicima proslavljao se dva neradna dana, uz svečane akademije u glavnim gradovima republika bivše države, počasne plotune, a 1964. ustanovljena je i nagrada AVNOJ. Đaci prvaci su dobijali crvene pionirske marame, deljena su razna ordenja.
Šta sve znači 29. novembar?
Poslednji put ovaj praznik obeležen je u Srbiji 2001, jer ga je Savezna skupština zvanično ukinula tek sredinom novembra sledeće godine. Do 1997. godine 29. novembar je slavljen kao Dan sećanja na Drugo zasedanje AVNOJ-a, ali je od tada počeo da se praznuje kao dan kada je 1945. Jugoslavija i formalno prestala da bude monarhija i postala republika. Ova zamena nastala je kao izraz kritike da je SRJ nastavila da obeležava praznik nepostojeće države - federacije šest republika koja se raspala 1991.
Danas, Srbija kao Dan državnosti praznuje 15. februar - Sretenje, kada je 1804. počelo stvaranje moderne srpske države. Zakonom se predviđa slavljenje verskih praznika Božića, Uskrsa i prvog dana krsne slave, a pravo da obeležavaju svoje praznike imaju i pripadnici drugih verskih zajednica.
