Kuda ide hrišćanstvo (2): Episkop kao oblasni gospodar

Pojedini episkopi Srpske pravoslavne crkve već izvesno vreme najavljuju stvaranje novih episkopija, kako u Srbiji, tako i dijaspori, radi boljeg funkcionisanja. Među vernicima, u jednom delu sveštenstva i episkopata postoje mišljenja da usitnjavanje vodi nestajanju SPC u sadašnjem obliku.

Patrijarh Pavle

I da su to prvi koraci ka osnivanju oblasnih pravoslavnih crkava kod kojih bi bio izostavljen prefiks "srpska", a koje bi bile pod kapom Carigrada.

Konstantinopoljska patrijaršija, pak, smatra da se time eliminiše jeres etnofiletizma i očekuje da nakon predstojećeg velikog svepravoslavnog sabora pod njenu jurisdikciju potpadnu pomesne pravoslavne crkve koje su samostalnost stekle posle Sedmog vaseljenskog sabora iz 787. godine.

Pravoslavni publicista Vladimir Dimitrijević smatra da ne treba praviti prebrze zaključke na osnovu malog broja činjenica.

- Ali, kao što u državi Srbiji regionalizacija maskirana u "EU standardi" priču, znači komadanje Srbije, tako i u SPC drobljenje eparhija i atomizacija episkopskog autoriteta ne znače ništa drugo osim dalju razgradnju uticaja i ugleda Crkve u narodu. Umesto sabornosti, po svemu sudeći, imaćemo "feudalizaciju", gde će svaki episkop nastojati da bude "oblasni gospodar" koji će u svojoj eparhiji da odlučuje o svemu - od dogmatike, preko liturgije, do kanonologije, a Sveti arhijerejski sabor će odlučivati nadglasavanjem i preglasavanjem. Ko će se sa strane ovakvim stanjem u SPC okoristiti, ostaje da se vidi. Srbi sigurno neće."

Srbija je pre Drugog svetskog rata imala nezavisnu crkvenu politiku, a i posle je uspevala da se ne potčini ni Carigradu ni Moskvi.

- Patrijarh German bio je majstor ravnoteže i ravnopravni sagovornik svih. Patrijarh Pavle je bio autoritet i Carigradu i Moskvi. Danas je, međutim, u SPC nadjačala fanariotska struja, koja se preko Carigrada i njegovih teologa, poput "superekumeniste" Zizjulasa, približava Vatikanu. Šta će biti - ostaje da se vidi. U svakom slučaju, mi treba da budemo svima braća, nikom poslušnici. Ni Carigradu, ni Moskvi - ističe Dimitrijević.

Vaseljanski patrijarh Vartolomej (u sredini) u Sabornoj crkvi

 

Pojedine pravoslavne crkve i dalje insistiraju da budući osmi vaseljenski sabor treba glasanjem da potvrdi autokefalnost onih pravoslavnih crkava koje su stekle samostalnost u osmom veku.

- To je težnja Carigrada, Aleksandrije, Jerusalima i delimično Antiohije da se obnovi tzv. pentarhijski model iz doba Justinijanove Vizantije (pored ove četiri autokefalne crkve, Rim je bio peta patrijaršija). Nemoguće je, međutim, drvo crkve vratiti u prvobitno seme jer bi to bilo golo nasilje. Ne može se preglasavati život, gruzijska, ruska, srpska, bugarska, ali i grčka crkva jesu realnost, a ne privid. Osmi sabor, ako ga bude, ne sme se baviti virtuelnom stvarnošću nego onom koja jeste - tvrdi Dimitrijević.

Stavljanje svih pravoslavaca pod carigradsku jurisdikciju smatra se prethodnicom za svehrišćansko ujedinjenje sa Vatikanom, međutim, u ovom trenutku Carigrad i Moskva se u mnogo čemu razilaze.

- Na nedavnom skupu Mešovite bogoslovske komisije za dijalog pravoslavaca i rimokatolika carigradski pregovarač Jovan Zizjulas i papin izaslanik nadbiskup Kurt Koh dali su oduševljene izjave da samo što se nismo ujedinili. Međutim arhiepiskop Ilarion, desna ruka patrijarha Kirila, rekao je da od skorog ujedinjenja nema ništa i da su pregovori na početku. Prema tome, Fukujamin "kraj istorije" neće se desiti ni na osmom vaseljenskom saboru. Ako ga uopšte bude - zaključio je Dimitrijević.

Pripreme za ovaj skup traju skoro 100 godina, a želju da učestvuju izrazili su i predstavnici drugih hrišćanskih konfesija.
 

Sutra: Kuda ide hrišćanstvo (3): Nije crkva evroatlantska integracija