Arheološka mafija (2): Lopovi porušili neolitske kuće
U paraćinskoj opštini najviše je istraživan lokalitet Slatina - Turska česma u selu Drenovcu, na kome će se na leto, desetu godinu zaredom, naći arheolozi iz cele bivše Jugoslavije, ali i iz inostranstva.
Najstariji slojevi, na dubini od šest metara, pripadaju kraju 7. i početku 6. milenijuma pre nove ere. Osnivači naselja su predstavnci starčevačke kulture starijeg i srednjeg neolita, a veći deo kulturnih slojeva čini vinčanska kultura. Reč je o najznačajnijem neolitskom naselju, koje je pod zaštitom države.
Profesor Slaviša Perić sa Arheološkog instituta u Beogradu i rukovodilac arheološke radionice Neolitizacija srednjeg Pomoravlja kaže da su divlji kopači nekoliko puta oštetili neolitske kuće.
- Novembra 2005. godine uništili su deo sloja, ne zna se šta su odneli i usporili su radove, jer su arheolozi nedelju dana samo izbacivali zemlju i proširivali sondu za pola metara sa svake strane. Tri godine kasnije divlji kopači probili su građevinski horizont sa ostacima arhitekture i zaustavili se na dubini od metar i po. Uzeli su dosta, ali je dosta i ostalo, jer materijal nisu prosejavali, pošto su verovatno tražili samo figurine - priča Perić.
On tvrdi da postoji ćuprijsko-jagodinska grupa divljih kopača koju interesuje samo praistorija, odnosno figurine za kojima tragaju u Drenovcu.
- Cena figurine na crnom tržištu u Srbiji iznosi oko 2.000-3.000 evra, ali su one daleko veće u inostranstvu. Prva stanica je Beč, gde se nalazi kao antikviteti prodaju na pijaci i to po dvostruko većoj ceni. Ima i onih koji nalaze prodaju na aukcijama. Jednom smo imali dojavu iz francuske ambasade da se na aukciji u Parizu pojavila vinčanska figurina iz mlađeg kamenog doba. Iako se znalo da pripada ovom području, pošto nismo pokrenuli postupak policijske potrage za njom, ostali smo kratkih rukava - objašnjava Perić.
Druga grupa, koja je opremljena detektorima, juri rimski novac. Treća grupa, koja je
Društvo ljubitelja starina
|
oštetila Jerinin grad u Ćupriji, traga za zlatom.
- Iako se skoro izvesno zna ko čini ove grupe, veoma ih je teško zaustaviti. Jednom sam uhvatio divljeg kopača na samom lokalitetu u Paraćinu, uzeo mu lične podatke i fotografisao ga. Policija ga je uhapsila, a potom odmah pustila. Zamislite, policajac me je pitao da li je lokaltet bio ograđen žutom trakom - čudi se Perić.
U policiji saznajemo da su nemoćni baš zbog toga što lokaliteti nisu zaštićeni, tako da ne postoji krivično delo.
Protiv divljeg kopača koga je Perić zatekao Zavod za zaštitu spomenika kulture podneo je prekršajnu prijavu, ali ona nije procesuirana, pa se počinilac izvukao bez kazne.
Isto se dogodilo i prilikom poslednje krađe na lokalitetu u Drenovcu. Kopač iz Bora, koga je primetio šumar, uhapšen je i odmah pušten. Četiri divlja kopača iz Varvarina i Ćićevca, koji su harali po Jerininom gradu, prošla su na isti način.
Sutra pogledajte: Arheološka mafija (3): Tajna trećeg ćupa
Pročitajte i: Arheološka mafija (1): Kradljivci blaga preorali Srbiju
