Stefan Uroš V Nemanjić: Nejaki vladar razbijenog carstva
Sin i naslednik titule Silnog i velikog cara Dušana bio je Stefan Uroš V Nemanjić, kome je narod nadenuo naziv Uroš Nejaki. Razloga za to bi se moglo naći u mnogim njegovim potezima, ali pre svega u tome što je dozvolio parčanje vlasti i države. To je dovelo do toga da posle njegove smrti velika srpska država cara Dušana prestane da postoji, i više nije imala te granice. Uroš je ujedno i poslednji vladar iz slavne loze Nemanjića.
Rodio se u zimu 1336. ili početkom 1337. godine i bio je jedini sin cara Dušana i njegove supruge Jelene. Kada je na Vaskrs 1346. godine, njegov otac krunisan za cara, on je dobio titulu kralja. Ubrzo, car Dušan je umro mlad, u punoj snazi. Iza sebe je imao previše godina provedenih u boju, a malo u sređivanju odnosa u zemlji. U takvim okolnostima Uroš je sa 19 godina stupio na carski tron, nedorastao za ogromno nasledstvo. I kao zreo čovek nije pokazivao niti jednu karakternu crtu svog oca. Niti je bio dobar vojnik, ni mudar državnik, ni vešt taktičar, već čovek slab i bezvoljan čovek, bez energije, talenta i autoriteta. Tako je i vladavina cara Uroša bila gotovo u svakom pogledu suprotna vladavini njegovog oca cara Dušana. Narodno predanje nadenulo mu je naziv Nejaki.
Novi srpski car nije uspevao da zaštiti svoju državu ni od spoljnih napada, ni od unutrašnjih potresa. Morao je da vodi bitku za svoja nasledna prava, a najozbiljniji protivnik mu je bio očev polubrat, Simeon Nemanjić. Konstantno je vrebala i opasnost spolja podstaknuta činjenicom da nema više snažne Dušanove ruke. Napadali su Grci, Turci i Ugarski kralj Lajoš.
Istorijska drama
Lik cara Uroša i narodna tradicija o Vukašinu Mrnjavčeviću poslužili su kao osnovni motiv za istorijsku dramu Stefana Stefanovića "Smrt Uroša V".
Kako su godine prolazile, srpska vlastela je sve više osećala da sposobnosti mladog cara ne odgovaraju ni teškom položaju koji je zauzimao, ni opasnim vremenima u kojima je živeo. Najstariji srpski letopisi, optužuju cara Uroša da je oko sebe kupio mlade vrsnike, a odbijao savete starih, onih koji su bili tvorci Dušanove Srbije, ljudi sa državničkim iskustvom. Tako su velikaši počeli da grabe vlast za sebe, a car Uroš postao žrtva njihove bahatosti.
Bitka na Marici je jedan od najsudbonosnijih događaja u istoriji srpskog naroda. Dogodila se na reci Marici, septembra 1371. između snaga Otomanskog carstva i srpske vojske koju su predvodili kralj Vukašin i njegov brat despot Jovan Uglješa. Otomanske snage, iako malobrojnije pobedile su srpske snage. Oni su izveli noćni konjički napad na srpski logor i u metežu koji je zavladao ubili srpske vođe i potpuno razbili srpsku vojsku i naterali u Maricu gde se većina vojnika utopila. Time je put za dalja osvajanja bio otvoren sve do Morave na severu i Neretve na zapadu.
Ovim udarcem, Srbija je odjednom survana u red država drugog i trećeg reda. Nemalo nakon bitke na Marici, car Uroš je preminuo. Srpska pravoslavna crkva je proglasila Uroša za svetitelja 211 godina posle njegove smrti. Njegove mošti se nalaze u fruškogorskom manastiru Novi Jazak u Sremu. U fresci manastira Psače, Uroš je predstavljen kao krupan čovek, velike brade, nešto duguljasta lica, s izvesnim crtama poznatog Dušanovog lika. Još kao dečak Uroš je veren sa rođakom vizantijskog cara. Ipak, 1360. godine oženio Anu, kćer vlaškog kneza Aleksandra. Nisu imali dece, pa je sa njim izumrla muška linija srpskih Nemanjića.
Ko je bio car Uroš?
Odgovorili su učenici učiteljice Nataše Milenković.
