Buknula svađa među pravoslavcima
Održavanje svepravoslavnog sabora, po svemu sudeći, mnogo je dalje nego što se do pre nekoliko meseci očekivalo uz nagoveštaje da bi tzv. Osmi vaseljenski sabor mogao biti održan krajem ove ili do kraja sledeće godine. Na poslednjoj pripremnj sednici, koja je održana u Ženevi, ispostavilo se da je za sada nepremostivi kamen spoticanja - utvrđivanje hijerarhijskog redosleda kanonskih pravoslavnih crkava.
Osim toga, nedavno su Rumunska i Jerusalimska patrijaršija prekinule kontakte zbog toga što, kako tvrdi Jerusalim, Bukurešt zadire u kanonsku teritoriju jerusalimskog patrijarha jer gradi bogomolju i rumunski duhovni centar u Jerihonu.
Mada se govori o 14 kanonskih pravoslavnih crkava, ispostavilo se nakon ženevskog susreta, da se ne zna tačno koliko ih ima, jer se spiskovi Moskve i Carigrada razlikuju.
Tako na primer, kako prenosi Verska informativna agencija (VIA), Moskva Pravoslavnu crkvu Amerike (OCA) smatra samostojnom pošto joj je ona dala autokefaliju, ali tu samostalnost jelinski (grčki) blok pravoslavnih nije nikad priznao, a isto se odnosi i na autonomiju Japanske pravoslavne crkve dobijenu od Moskve.
S druge strane, Moskva ne priznaje autonomnu crkvu Estonije, koja je taj status dobila od Carigrada.
Na nedavnom ženevskom sastanku poglavar Kiparske pravoslavne crkve arhiepiskop Hrizostom Drugi oštro se usprotivio da u redosledu pravoslavnih crkava Kipranima pripadne deseto mesto, a Rusi, koji su, po njegovim rečima, hiljadu godina mlađa crkva, da budu na petom, kao što je sada slučaj.
"Nama pripada peto mesto posle drevnih patrijaršija, posle Jerusalima, iako smo mala crkva. Rusi su primili hrišćanstvo u 10. veku, a mi još u prvom stoleću, kada su drugi bili pagani. I mi tražimo da se to poštuje“, poručeno je iz Nikozije.
Kiprani su uvereni da će ih podržati Carigradska patrijaršija, koja po časti ima primat u pravoslavlju, kao i pravoslavci iz jelinskog bloka, odnosno iz Aleksandrije, Jerusalima, Atine i Tirane.
"Najbolje bi bilo da ovo pitanje razmotri Veliki sabor pravoslavlja, tako da pre toga nije potrebno o ovome postići konsenzus“, stav je crkvene Nikozije.
Istorijske drevne crkve su, kako navode u Nikoziji, one koje su nastale u prvom milenijumu hrišćanstva i osnovane su od vaseljenskih sabora (bilo ih je sedam i poslednji je održan 787.godine), dok su sve ostale nastale su kasnije.
"Nije bitno da li jedna crkva ima rang patrijaršije ili autokefalne arhiepiskopije, važno je vreme njenog nastanka. Moskovska patrijaršija je od Carigrada stekla samostalnost u 16. veku, a druge patrijaršije u današnjem organizacionom obliku (beogradska, bukureštanska, sofijska i tbilijska) tek u 20. veku“, obrazložio je arhiepiskop kiparski.
|
Da bi izbegla neprestana razmimoilaženja poslednjih meseci sa Moskvom, koja se ponovo zaoštravaju, Carigradska patrijaršija je oformila u pravoslavlju novo telo.
Reč je o institucionalizaciji saradnje "drevnih crkava pravoslavlja“. U njih su ubrojane osim Carigrada, Aleksandrija, Antiohija, Jerusalim i Kipar. Prvi susret poglavara ovih crkava trebalo bi da se održi do kraja ove godine.
S druge strane u slovenskom pravoslavnom svetu smatraju da ovaj potez vodi u nove međupravoslavne podele, na "drevne i nove crkve“, a nove su, osim Moskve, i sve na Balkanu, kao i gruzijska. |
Kiparska crkva očekuje da njen zahtev uz Carigrad podrže i pravoslavni iz jelinskog bloka, odnosno iz Aleksandrije, Jerusalima, Atine i Tirane.
Nikozija je, podsećanja radi, do nedavno bila spremna da prihvati šesto mesto, kao i da Moskva zadrži peto. Kiprani su u međuvremenu odustali, jer se u jelinskom (grčkom) pravoslavnom svetu neki potezi Moskve tumače kao potkopavanje prvenstva Carigradske patrijaršije.
Moskva, kako se tumači, "sledi geopolitičke a ne kanonske i istorijske argumente, zato što je najbrojnija i što iza nje stoji najmoćnija pravoslavna država“, mada ti argumenti, sa jelinske tačke gledišta "nemaju težinu u crkvenim pitanjima“.
Arhiepiskopija kiparska smatra da je Moskva otišla "predaleko u težnjama da dominira u pravoslavlju“.
|
Sinod pravoslavne Jerusalimske patrijaršije na čelu sa patrijarhom Teofilom doneo je odluku o prekidu svih odnosa sa Rumunskom pravoslavnom crkvom kojom rukovodi patrijarh Daniel (Danilo). Raskid podrazumeva i da se u liturgijskim molitvama u Jerusalimskoj patrijaršiji ubuduće ne pominje ime rumunskog patrijarha.
Spor je nastao zato što Rumuni podižu hram i hodočasnički centat u Jerihonu, na kanonskoj teritoriji Jerusalimske patrijaršije, bez njene saglasnosti, bez obzira što u pravoslavlju važi kanon da jedna Crkva ne može da podiže objekte na prostorima druge, bez njene saglasnosti.
Iz Jerusalima je pak poručeno da su pobožni rumunski hodočasnici "i dalje su dobrodošli u Svetu zemlju i svete manastire Jerusalimske patrijaršije". |
