Danas je 205 godina od uspostavljanja prve srpske vlade
U Velikom Borku kod Barajeva, danas će biti obeležena 205. godišnjica osnivanja Praviteljstvujušćeg sovjeta srpskog, preteče savremene Vlade Srbije, koji je ustanovljen za vreme Prvog srpskog ustanka.
Tim povodom biće odata počast srpskim ustanicima i položeni venci na spomenik knezu Simi Markoviću, na čijem je imanju, na Veliku Gospojinu 1805. godine, održana osnivačka skupština Sovjeta.
|
Godišnjica osnivanja Sovjeta srpskog tradicionalno se obeležava o okviru manifestacije "Dani kneza Sime Markovića" koji su ove godine počeli 15. avgusta i traju do 1. septembra. |
Odluka o osnivanju ovog organa, koji će vremenom prerasti u srpsku vladu, jedan je od najznačajnijih poteza ustaničkih prvaka, sa Karađorđem na čelu.
Sovjet je, uz Skupštinu ustaničkih prvaka, predstavljao prvi stalni organ vlasti i, mada je delovao samo nekoliko godina, njegova je ogromna važnost u tome što je označio početak obnove srpske državnosti nakon viševekovne otomanske vladavine.
Za prvog predsednika Sovjeta izabran je prota Mateja Nenadović, a za sovjetnika Beogradske nahije Pavle Popović iz Vranića.
Sovjet se sastojao od 12 izabranih predstavnika iz 12 nahija, među kojima se predsednik birao svakog meseca, a od 1811. godine u Sovjet su uvedeni i ministri, tadašnji popečitelji.
Oni su, takođe, birani iz reda članova Sovjeta, a bili su zaduženi za vojsku, finansije, pravdu, prosvetu, crkvu, inostrane i unutrašnje poslove.
Pod Karađorđem, Sovjet je imao istorijsku ulogu, jer se pored oslobođenja od Otomanskog carstva, borio i protiv feudalne podvojenosti i za konačnu pobedu buržoaske revolucije u Srbiji.
Prvo sedište Sovjeta bilo je u manastiru Voljavča pod Rudnikom, a ubrzo zatim u manastiru Bogovađe, gde je ovaj prvi izvršni organ vlasti izradio svoj pečat, grb Srbije, krst sa četiri ocila, kao i grb drevne Trivalije, starog naziva za Srbiju.
Po oslobođenju Smedereva 1806. godine, Sovjet se preselio u taj grad, a po oslobođenju Beograda 1807. u današnju srpsku prestonicu, gde je ostao do privremenog poraza Srbije 1813. godine.
|
Stvaranje Sovjeta bilo je izraz potreba oslobodilačke borbe srpskog naroda protiv turskog ropstva, tadašnjih unutrašnjih suprotnosti i politicke borbe, kao i spoljnopolitičkih uticaja i borbe velikih sila oko ustaničke Srbije. |
Prema istorijskim podacima, Karađorđe je pristao na osnivanje Sovjeta da bi mu pomogao oko složenih vojnoorganizacionih i spoljnopolitičkih problema, ali ga je jedan deo srpskih vojvoda shvatio kao sredstvo borbe protiv Karađorđa.
Mada je bio izložen borbama i ambicijama pojedinaca, potresan unutrašnjim i spoljnim neprilikama, Sovjet je stalno širio delokrug rada i objedinjavao napore ustanika u oslobodilačkoj borbi od Turaka.
Pored toga, Sovjet je stvarao uslove za brži ekonomski, kulturni i društveni razvoj Srbije i suzbijao nahijski separatizam.
