Srbi "prećutali" svoj antifašizam

Odluka državnog vrha Rusije da se srpski vojnici ne nađu među učesnicima parade u Moskvi, iznenadila je javnost u Srbiji, pogotovo nakon što je ruski akademik Konstantin Nikiforov objasnio da je antifašističku borbu vodila Jugoslavija, što znači da su na Crveni trg bili pozvani pripadnici Vojske Srbije, morali bi pozvati i vojnike iz Hrvatske, BiH i ostalih bivših jugoslovenskih republika.

Istoričar Dejan Mikavica

 

U osvrtu na ovakvo mišljenje, istoričar, profesor doktor Dejan Mikavica sa novosadskog Filozofskog fakulteta, podseća da su Srbi i Rusi narodi koji su bili na istoj strani u Drugom svetskom ratu i najviše su stradali od fašističkih zločina, pa bi, kako je istakao, svako izjednačavanje srpskog i hrvatskog učešća u antifašističkoj borbi, neobjektivno i neumesno.
 

Kako komentarišete ruski stav?
 

- Ne možemo se upuštati u sve aspekte stava zvaničnika ruske spoljne politike, ali je sasvim prirodno da vojni i politički vrh Rusije u ovom pogledu treba da zauzme jedinstveno gledište. Bilo bi logično da ono bude zasnovano na činjenici da je u redovima jugoslovenskih partizana, ruskih saveznika, postojala izrazita srpska većina, da su u ratnim operacijama prilikom oslobađanja Beograda kao i u Batinskoj bici, Srbi i Rusi bili ratni saveznici, da su hrvatske ustaško-domobranske legije sa pesmom "Lili Marlen" ratovale pod Staljingradom.
 

Zašto je onda Stjepan Mesić dobio rusku nagradu za antifašizam, a ne neko iz srpskog državnog vrha?
 

- Zbog toga što nije postojao objektivan i kritički stav prema političkoj poziciji Nezavisne Države Hrvatske, ni u vreme Ante Pavelića, ni u vreme Franje Tuđmana.

Kako ocenjujete odnos Srbije prema antifašističkoj borbi?
 

- Odnos srpskih državnih vlasti prema antifašističkoj borbi nikada nije bio sporan. Uloga i značaj srpskog naroda u vođenju antifašističke borbe je, u najvećoj meri, objektivno istražen u istorijskoj nauci bez obzira na činjenicu da se u jednom delu naučne literature potcenjuje doprinos ravnogorskog, četničkog pokreta, a u cilju isticanja ključnog dometa koji su ostvarili partizanski odredi predvođeni komunistima.

 

Može li takvo naučno tumačenje da izmeni pravu istorijsku sliku?
 

- Sve ovo ne može bitnije da umanji dalekosežan značaj činjenice da su partizanskim, antifašistički orijentisanim jedinicama Srbi činili izrazitu većinu. U javnosti je često, u periodu od 1990. do 2000. tendenciozno marginalizovana uloga srpskih partizana u antifašističkoj borbi i to pod izrazitim uticajem medija onih zapadnoevropskih država koje su na taj način nastojale da kod svoje javnosti i javnosti u Srbiji proizvedu utisak opravdavanja nenaklonosti prema srpskim državnim, nacionalnim i demokratskim interesima. U poslednje vreme očigledan je blagonakloniji odnos prema ovim istorijskim činjenicama jer one više ne predstavljaju političku smetnju, ni srpskoj ni zapadnoevropskoj javnosti.
 

Da li je Srbija na pravi način "pomirila" četnike i partizane?
 

- Narodna Skupština jeste na pravi način pomirila četnički i partizanski pokret, donoseći Zakon o jednakim pravima preživelih učesnika oba antifašistička pokreta. U široj javnosti ovo pomirenje odvija se mnogo sporije, dobrim delom i zbog toga što ono nije u interesu pojedinih političkih stranaka na vlasti.