Kanjon odbranili od smeća
Vrletni kanjon Vranjske reke razdvaja planine Pljačkovicu i Krstilovicu. Vekovima je Vranjska reka dubila korito u stenama koje je dobilo ime Kazanđol. Na desetine slapova i velikih virova-kazana bili su omiljeno kupalište starih Vranjanaca. Danas je ova divljina nadomak Vranja u turističkoj ponudi zahvaljujući pešačkoj stazi koja vodi od zgrade opštine do podnožja srednjovekovnog utvrđenja Markovo kale. Zahvaljujući upornom radu tima planinarskog kluba Železničar 2006. uređena je pešačka staza, a gradski čelnici su obezbedili vodiča.
- Staza je na delu evropskog pešačkog puta E7 i deo putanje Vranjskog planinarskog maratona. Uređenjem Kazanđola Vranje, njegovi građani i posetioci dobiće mnogo. Biće to najbolja promocija grada, kulturno-istorijskih i prirodnih vrednosti kraja - izjavio je Nemanja Nuhijević, gradski odbornik za ekologiju i zaštitu životne sredine.
Posle sedmomesečnog upornog rada tima planinarskog kluba Železničar 2006, od Gradske skupštine krenula je kolona od 150 planinara, đaka, poslenika Turističke organizacije Vranje i građana.
Most ljubavi
Jedan od inicijatora uređenja staze je novinar RTV Vranje Srboljub Nikolić, planinar i veliki ljubitelj prirode, koji je svojim TV reportažama ovekovečio lepote vranjskog kraja i Pčinjskog okruga.
- Dolinom Vranjske reke dolazimo do crkve Svete Petke i manastira Sveti Nikola, srednjovekovnih svetinja. Zastajemo na Belom mostu, simbolu grada Vranja, odakle počinje kanjon Vranjske reke. I Vranje, kao i Verona čuva i neguje priču o tragičnoj ljubavi. Tamo u Veroni, ljubav se zbivala na balkonu, dok se ovde, u Vranju, odvijala na obali Vranjske reke u doba Turaka.
Legenda kaže da je lepa Ajša zavolela mladog siromašnog Stojana. Jednom ih je u ljubavnom zagrljaju zatekao Ajšin otac, Selim-beg. Na mestu ih je ubio, jer nije hteo zeta druge krvi. Na samrti Ajša je zamolila oca da od novca spremljenog za njenu udaju sagradi most od belog kamena i na tom mestu podigne spomenik njihovoj ljubavi - počinje priču o Kazanđolu Nikolić.
Na pešačkoj stazi nalazi se i jedna česma pitke vode, koju je podigla eparhija Vranjska. Polako se ulazi u hlad brojnih kestena i lipa. Vranjska reka nastaje nedaleko odatle na sastavu Devotinske i Male reke. Prelazi se preko jednog od tri mostića, koje su na ove tri reke postavili vranjski planinari. I to od debala, u skladu sa prirodom.
- Stižemo i do Kazanđola, dubokih virova na reci. Vodopad i slapovi u letnjim mesecima su spas od velikih vrućina. Oni najhrabriji skaču sa okolnih stena u kazane, kojih ima nekoliko na celom ovom toku. Stolovi sa klupama su delo vrednih planinara i pružaju odmor uz žubor vode, miris poljskog cveća i pesmu ptica.
Kao na večnoj straži Kazanđola uzdižu se ogromne stene.
- Do njih se penjemo uz rukohvate strmom stazom. Voda i vetar su bili pravi umetnici. A od pogleda na dolinu, rečeno narodski, prosto zastaje dah. Na jednoj od litica iznad Kazanđola planinarski klub Železničar 2006. zajedno sa instruktorima Planinarskog saveza Srbije uredio je prirodnu stenu - ističe Nikolić.
U neposrednoj blizini, s druge strane doline, nalaze se teško pristupačne Markove furune, za koje postoji legenda da je tu Marko Kraljević pekao hleb.
Zaboravljena tvrđavaMarkovo kale leži na grebenu između planina Krstilovica i Pljačkavica. Između njih i grada probijaju se Devotinska i Mala reka, koje se ispod samoga grada ulivaju jedna u drugu. Tvrđava je izgrađena u 13. veku. Danas je u ruševinama. Po nekim izvorima to je bio grad Kraljevića Marka, a drugi tvrde da se grad neko vreme zvao Golubinje. Pominje se u 14. i 15. veku kao vlasništvo kaznaca Miroslava, tepčije Kuzme, kaznaca Baldovina, ćesara Uglješe i vojvode Nikole Skobaljića. Kasnije nestaje iz dokumenata.
|
- Sledi uzbudljiv uspon uskom stazom. Dolazimo do zidina Markovog kaleta. Po narodnom predanju, to je bio grad junaka narodnih pesama Marka Kraljevića. Sa južne i istočne strane tvrđava je zaštićena masivnim bedemima debljine oko dva metra, a na zapadu se nalazi strma litica. U centralnom delu donjeg platoa otkriveni su ostaci crkve od pritesanog kamena.
Motike i sekire
Planinari društva Železničar 2006. u saradnji sa gradskom upravom sedam meseci su uređivali stazu Kazanđola. Projekat je koštao 300.000 dinara, a dobijen je na gradskom konkursu. Idejni vođa celog poduhvata bio je Zoran Lazarov. Staza je deo Evropskog pešačkog puta, a članovi kluba uložili su veliki trud da se zapušteni i zagađeni prostor doline gradske reke vrati u prvobitno stanje.
- Tim planinara najpre se suočio sa brojnim divljim deponijama na levom obodu Vranjske reke. Na potezu između Markovog kaleta i Kazanđola zatekli smo brda plastike, kosti životinja i svakojakog otpada. Oko 500 vreća otpada završilo je u kamionima vranjskih komunalaca, a onda i na deponiji, gde mu je mesto.
Na delu su bile lopate, motike, sekire, kose, makaze. Momci iz planinarskog kluba su sve očistili, a onda se našli u ulogama građevinaca, drvoseča i stolara. Valjalo je uraditi staze, često u neprohodnim delovima Vranjske reke. Tamo gde je nagib terena veći napravili su stepenice od drveta i kamena, kao i rukohvate. Vodilo se računa da sve bude u skladu sa prirodom. Na kraju su prionuli na izradu drvenih mostića preko Devotinske, Male i Vranjske reke. U dolini kraj staze na više mesta nikli su drveni stolovi i klupe za odmor posetilaca - kazuje Nikolić.
