Hrišćani pod istim krstom?

Tihomir Popović je odgovorni urednik Informativnog servisa pravoslavne srpske Eparhije srednjoevropske. Nakon susreta sa kardinalom Valterom Kasperom, predsednikom Papskog veća za promovisanje jedinstva hrišćana, govori za "Vesti" o međucrkvenoj i međuhrišćanskoj saradnji uoči predstojećeg zasedanja Mešovite pravoslavno-katoličke komisije za dijalog koje bi trebalo da se na jesen održi u Beču.

O čemu je bilo reči sa kardinalom Kasperom?
- Govorilo se o pravoslavno-katoličkom dijalogu, istorijskim traumama na Balkanu, stanju na Kosovu i Metohiji, "Hrvatskoj pravoslavnoj zajednici" i osnivanju pravoslavnih eparhija u dijaspori.

Vatikan je sa zahvalnošću i radošću primio prijateljske izjave patrijarha Irineja u vezi sa eventualnom posetom pape Srbiji povodom jubileja "Milanskog edikta» 2013". No, sada se pripremaju tek papine posete za drugu polovinu 2010. tako da je o pripremama za 2013. suviše rano govoriti.

Kako teče ekumenski dijalog o jedinstvu svih hrišćana?
- Moj lični utisak je da ovaj dijalog teče onom brzinom koju dopušta mudrost, odgovornost i smirenost njegovih učesnika.

Stiče se utisak harmonične i konstruktivne razmene mišljenja koja ne može biti ozbiljno ometana, s obzirom na to da je vode najviši i najkompetentniji predstavnici pomesnih pravoslavnih crkava i Rimokatoličke crkve.

Razlike u učenju - primera radi, različiti pogledi na položaj rimskog episkopa - pripadaju osnovnim temama ovog dijaloga.

Da li eventualnom svehrišćanskom jedinstvu prethodi preimenovanje nacionalnih pomesnih pravoslavnih crkava u oblasne pod kišobranom carigradskog patrijarha?

- Po mom skromnom shvatanju, pojam "nacionalne" crkve ne odgovara pravoslavnom teološkom mišljenju.

I sam pojam "nacija" je, onako kako se danas upotrebljava, skovan nakon Francuske revolucije i Napoleonovih ratova, prevashodno u 19. veku, dakle mnogo vekova posle utemeljenja institucije i pojma Pravoslavne crkve.

Pravoslavna crkva je jedna, sveta, saborna i apostolska, a organizovana je u pomesne (ne "nacionalne") crkve koje žive u međusobnom liturgijskom jedinstvu i jedinstvu učenja.

Takozvani "etnofiletizam" - dominacija nacionalnog nad crkvenim - osuđen je od Pravoslavne crkve pre više od 100 godina, što ne znači da se u njoj povremeno ne pojavljuje. Vaseljenski patrijarh sa sedištem u Carigradu je u pravoslavlju prvi među jednakima i ne postoji ni inicijativa ni razlog da se to promeni.

Kakav je danas stav Carigradske patrijaršije s obzirom na njene višedecenijske težnje da pod svoju kapu stavi sve pravoslavne u rasejanju?
- Pitanjem pravoslavne dijaspore se upravo bave predsaborske konferencije Pravoslavne crkve. Još devedesetih godina prošlog veka je doneta odluka da se ustanove pravoslavne episkopske konferencije u dijaspori.

Prošle godine je na četvrtoj predsaborskoj konferenciji u Šambeziju (Švajcarska) dogovoreno kako će ovaj proces konkretno izgledati, da bi već ove godine na teritoriji Eparhije srednjoevropske bilo pristupljeno osnivanju episkopskih konferencija.