Komunisti pokrali kraljevske kašike

Nekada velika i veoma cenjena Kraljevina Jugoslavija uživala je poštovanje na svim dvorovima Evrope. Kralj Aleksandar I Karađorđević je s raznih putovanja donosio umetničke vrednosti koje su se nalazile u dvorskom kompleksu. Nakon Drugog svetskog rata imovina porodice Karađorđević je oduzeta i potkradana, a kralj proteran iz zemlje. Izložba "Blago dvorskog kompleksa" u Starom dvoru prikazala je deo dragocenosti koji je sačuvan ili vraćen Karađorđevićima.

Na kraljevskoj trpezi nema tečnih jela jer kašike nedostaju iz escajga

U Belom dvoru na Dedinju živeo je decenijama maršal Tito, a devedesetih se ovde uselio Slobodan Milošević. Nakon višedecenijskog izgnanstva 2001. godine imovina je vraćena prvobitnom vlasniku princu Aleksandru II Karađorđeviću.
 

U Beogradu je nedavno otvorena prva izložba pod nazivom "Blago Dvorskog kompleksa" u Starom (Kraljevskom) dvoru koji je izgrađen u periodu od 1924. do 1929. godine. U njemu danas živi princ Aleksandar sa porodicom.

Napoleonovo posuđe

Da dinastija Karađorđević po načinu života nije zaostajala za evropskim monarhijama, govori i istorija dvorskog protokola ove porodice, u kojoj su se prvo primenjivala pravila francuske carske, a potom britanske kraljevske trpezarije.

Autor izložbe Biljana Crvenković kaže da su u to doba i pravila o kulturi stola i posluzi upućivala na status i bogatstvo dinastije. U tome nisu zaostajali na Karađorđevići, na čijem se dvoru vodilo računa o svakoj sitnici. Escajg koji je prikazan na ovoj izložbi kraljevski dvor je poručio od najprestižnije austrijske radionice marke klinkoš. Veliki deo escajga pokraden je u vreme komunizma, pa se nijedna kašika ne nalazi u dvorskoj kolekciji.

"Na kašikama je bilo najviše srebra i pozlate, samim tim su one bile najprimamljivije za krađu. Dvorsko posuđe je izrađeno po uzoru na trpezu Napoleona Bonaparte, a gosti su u 19. i početkom 20. veka dočekivani kao u dvorcu Vindzor. Ono se danas ne koristi, već stoji u kraljevskom depou. Ovi predmeti izuzetne lepote nekad su bili dostupni isključivo najznačajnijim ličnostima državnog vrha, visokim inostranim predstavnicima i političkoj eliti", ističe autorka izložbe.

Kustos Ana Radovanović kaže da su na izložbi predstavljeni i pehari, ukrasni tanjiri, vaze, koje su izradile najpoznatije evropske fabrike srebra.

Petokraka umesto krune

Kolekcija srebra iz dvorske srebrnarnice danas je deo umetničke zbirke Karađorđevića. Prvi kolekcionar srebrnog posuđa bio je kralj Petar Karađorđević, a kolekciju su posebno obogatili kralj Aleksandar i kraljica Marija.

Jedan od najdragocenijih eksponata zbirke srebra po svojoj izradi i istorijskoj vrednosti predstavlja damski toaletni pribor. To je rad prestižne pariske kuće "Okok", koji ima ugraviran inicijal "E". Nalazi se u koferu koji je presvučen zelenim plišom. Pretpostavlja se da je na dvor stigao kao poklon rođaka kraljevske porodice.

Naime, baka kraljice Marije je nosila ime Elizabeta Karmen de Silva. Ovaj set je imao 29 srebrnih predmeta za ulepšavanje, od kojih je danas sačuvana samo polovina. Sastoji se iz kutija za nakit, pudrijera, velikog ogledala...

Veliku pažnju privlače eksponati kraljevskog posuđa na kojima stoji grb FNRJ s petokrakom, koji su utisnuti kada je Tito koristio posuđe. Grb do dana današnjeg nije promenjen, a princ Aleksandar je odlučio da neće vratiti kraljevsku krunu jer je i grb FNRJ takođe deo istorije dinastije Krađorđević.