Ukinute beneficije u Patrijaršiji SPC
Finansijska kriza uzdrmala je i Patrijaršiju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu. Nakon ustoličenja novog patrijarha Irineja, tokom prošle godine ukidane su, jedna po jedna, novčane privilegije koje su zaposleni uživali, a nastavljena je i praksa da im se ne uplaćuju penziono-socijalni doprinosi, nezvanično saznaju "Vesti".
"Doprinosi nam se ne uplaćuju unazad četiri godine, od momenta kada se razboleo i na VMA završio tadašnji patrijarh Pavle", kažu izvori "Vesti". Ukinut je praznični dodatak, kao i novčana pomoć za zimnicu u visini jedne zarade, koja u proseku iznosi oko 30.000 dinara neto.
Dok zaposleni patrijaršijski činovnici sa više dece, a koji nisu sveštena lica i nemaju dodatne prihode po osnovu priloga sa bogosluženja u parohijskim crkvama i vršenja obreda vernicima, strahuju da bi im mogao biti ukinut i dečiji dodatak, širom Srbije niču bogomoqe kao da krize nema, a iz budžeta države Srbije, koji se puni porezom građana, odvajaju se ogromne svote novca za pomoć SPC.
Crkveni porez - da ili ne!?
Pitanje da li Crkve treba da budu oslobođene poreza ili da ga plaćaju razmatrale su svi režimi od završetka Drugog svetskog rata. Često su i samu SPC konsultovali, ali na kraju je rešavanje tog pitanja stavljano ad akta. I pored pojedinih nesporazuma, Srpska pravoslavna crkva u praksi uglavnom nije imala većih problema što nije plaćala porez. Crkve i verske zajednice samostalno upravljaju svojom imovinom i novčanim sredstvima, mogu da obavljaju privrednu i drugu delatnost u skladu sa propisima, a prilikom obavljanja delatnosti i obezbeđivanja prihoda mogu biti potpuno ili delimično oslobođene poreza, stoji u Zakonu o crkvama i verskim zajednicama. Doprinose za penzijsko i zdravstveno osiguranje sveštenika može uplaćivati država, ukoliko za to obezbedi sredstva u budžetu, ili sama Crkva. |
Sa izuzetkom eparhija: bačke, sremske i banatske u kojima sveštenstvo prima platu iz eparhijske kase i gde je još od doba austrugarske vladavine vernicima nametnut mesečni crkveni parohijal čiji iznos uglavnom zavisi od imovnog stanja vernika, u drugim eparhijama u Srbiji sveštenoslužitelji ali i parohijske crkve, izdržavaju se mahom od naknada za verske obrede, prodaje sveća, publikacija, ikona i prigodnih suvenira, kao i od priloga verujućih.
Finansijsko poslovanje centralne crkvene kase nadzire Patrijaršijski upravni odbor i ta tema za javnost, crkveni rečnikom kazano, spada u domen osme „svete tajne“.
SPC ne plaća porez na imovinu
Crkve i verske zajednice ne plaćaju i porez na imovinu. Ova olakšica obuhvata pravo na nepokretnostima, ali i pravo svojine, pravo plodouživanja, pravo na upotrebu i pravo stanovanja, pravo vremenskog korišćenja, pravo zakupa stana ili stambene zgrade u skladu sa zakonom kojim je uređeno stanovanje za period duži od jedne godine, pravo na korišćenje javnog građevinskog zemljišta površine preko ara. I novi Zakon o crkvama i verskim zajednicama u članu 30 potvrđuje da crkve i verske zajednice za obavljanje delatnosti mogu biti potpuno ili delimično oslobođene poreskih obaveza. |
Ipak, nezvanično se saznaje da se svaka bogomolja sa 70 odsto prihoda izdržava od prodaje sveća, dok je sveštenicima glavni izvor zarade novac koji dobiju od naroda za verske obrede, kao i korvana - priloga koje vernici ostavljaju na centralnoj ikoni u hramu, a koji se deli sveštenicima i đakonima te crkve.
Prilozi koje ljudi ostavljaju na drugim ikonama u crkvi, kao i oni koji se na tacni prikuplja pri kraju bogosluženja idu za hram. U crkvama postoje i kasice u koje vernici mogu da ostave prilog za konkretne namene, kao što su izgradnje novih crkava ili pomoć siromašnima.
„Čak i novac koji se svešteniku daje na ruke za venčanje i krštenje, opelo i parastos, te svećenje vodice po kućama i sečenje slavskog kolača, ne odlazi u celokupnom iznosu u sveštenikov džep. Jedan deo i on mora da odvoji za svoju parohijsku crkvu, a deo se odvaja i za pojca koji pomaže svešteniku“, pojašnjavaju upućeni.
Bez carine na uvoz automobila
U vreme režima Slobodana Miloševića sveštenici su mogli da uvoze automobile bez plaćanja carine. Ta mogućnost je ukinuta, jer je bilo zloupotreba. U Crkvi objašnjavaju da bi je trebalo vratiti, jer kako kažu jedno je ako sveštenik kupi automobil kao privatno lice, a drugo ako vozilo koristi za svoju pastirsku delatnost. Ako uvozi auto kao privatno lice treba da bude u obavezi da plati sve dažbine, ali ako sveštenik automobil koristi kao službeno vozilo, za obavljanje pastirske delatnosti, trebalo bi da vozilo bude oslobođeno carine, smatraju u SPC. Prema propisima Uprave carine crkve i verske zajednice po sadašnjim propisima mogu biti oslobođene carine na uvoz robe koja se koristi isključivo u verske svrhe, ali uz prethodno pribavljen dokaz da se ta roba ne proizvodi u Srbiji. Međutim, takav dokaz se ne podnosi kada crkve i verske zajednice robu dobijaju besplatno iz inostranstva. Na osnovu carinskog zakona propisana povlastica se ne odnosi na putničke automobile, bez obzira na to da li je u pitanju uvoz ili poklon. |
Kao što svaki sveštenik odvaja deo svojih prihoda za parohijsku crkvu u kojoj bogosluži, tako i svaka parohija deo svojih sredstava mora da odvoji za kasu eparhije kojoj pripada. U Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj taj procenat je oko 14 odsto. A svaka eparhija od svojih prihoda mora pet odsto da uplati u centralnu patrijaršijsku kasu (jedan odsto za izdržavanje Patrijaršije i četiri odsto na ime crkvenih taksi).
Godišnje finansijske izveštaje parohije podnose svom eparhijskom upravnom odboru koji proverava njihovu ispravnost, ali i odobrava budžet za narednu godinu. Predračun opštih rashoda i prihoda, kao i odobravanje predračuna i završnih računa eparhija donosi Patrijaršijski upravni odbor.
|
Nema plaćanja ni PDV-a
Crkve i verske zajednice su u vreme komunizma, ali i Miloševićevog režima, prećutno bile oslobađane poreza, na konto nacionalizovane crkvene imovine. Uvođenjem poreza na dodatu vrednost (PDV) u poreski sistem Srbije 1. januara 2005. godine omogućeno je zakonsko pravo na refakciju (povraćaj) novca od poreza tradicionalnim crkvama i verskim zajednicama u Srbiji. Reč je o povraćaju novca od plaćenog poreza na dodatu vrednost za robu i usluge koje se odnose na versku delatnost. Zakon je izričit da se svi zahtevi za povraćaj novca od poreza koje upućuju crkvene jedinice ili manastiri preko eparhija kvartalno slivaju u Patrijaršijski upravni odbor. Zakon taksativno propisuje dobra i usluge na koja crkve i verske zajednice mogu da ostvare povraćaj novca od poreza. Među tim artiklima su sveće, tamjan, briketi, ulje i vino za obredne svrhe, brašno i beskvasni hleb, svete sasude i obredni simboli, svešteničke odežde, građevinski materijal i usluge za izgradnju i rekonstrukciju hramova, bogoslužbene knjige, verski kalendari i orgulje. Kako kažu u Poreskoj upravi Ministarstva finansija, „porez na prihode od poljoprivrednog zemljišta ne plaća se na katastarski prihod od zemljišta u svojini crkava, hramova, manastira i džamija koji su proglašeni spomenicima kulture”.
|
