Šta su sekte?

U svakodnevnom govoru se često dešava da nekoga ili nešto okarakterišemo kao "sekta“, a da taj neko ili nešto nema nikakve veze sa verskom zajednicom ili kultom. Ono što imamo na umu kada za nekoga kažemo da je "sekta“ je da je u najmanju ruku različit, često vrlo neobičan, a još češće veoma istrajan u tome što radi. U tome se upravo i nalazi srž sekte kao verske zajednice, kojom se zapravo i bavimo.

U početku je reč sekta bila neutralan pojam za jednu manjinsku grupu koja bi dolazila u konflikt sa većinom. U srednjem veku pojam se razvio u izraz za jeretičke grupe koje su se odvajale od većinske Crkve. U moderno doba se pod sektama najčešće podrazumevaju zatvorene verske grupe, odnosno kultovi.

Zakon o crkvama je pobrojao tradicionalne crkve i verske zajednice koje postoje u Srbiji. Tradicionalne crkve su one koje kod nas imaju viševekovni istorijski kontinuitet i to: Srpska Pravoslavna Crkva, Rimokatolička Crkva, Slovačka Evangelička Crkva a. v., Reformatska Hrišćanska Crkva i Evangelička Hrišćanska Crkva a. v.   Tradicionalne verske zajednice su Islamska verska zajednica i Jevrejska verska zajednica.

Zoran Luković, inspektor MUP-a Srbije i stručnjak za sekte u svojoj knjizi “Verske sekte” kaže da su francuski pravnici još 1995. godine, posle 10-godišnjeg većanja, priznali da ne mogu da daju definiciju savremene sekte.

Umesto toga, oni su odredili kriterijume na osnovu kojih neku grupu možemo nazvati sektom. A ti kriterijumi su: mentalna destabilizacija, prekomerni finansijski zahtevi, izolovanje članstva od društva, ugrožavanje fizičkog i psihičkog zdravlja, uvlačenje dece u svoje redove, izražavanje manje ili više antisocijalnog stava, sukobljavanje sa redom i zakonom, značajniji pravni sporovi, izbegavanje zakonskih obaveza, pokušaji infiltriranja u državne organe.

Iako su sekte smatrane za verske zajednice koje zloupotrebljavaju i iskrivljuju zvaničnu religiju, one su se, u skladu sa zahtevima novog vremena, komercijalizovale i postale veoma profitabilne organizacije.

Oni koji tvrde da su sekte postale nevladine organizacije koje pod plaštom verskog učenja zgrću veliki novac citiraju Lafajeta Ronalda Habarda, osnivača sajentološke crkve, koji je široj javnosti najpoznatiji po izjavi: ”Ako čovek zaista želi da zaradi milion dolara, najbolji način za to je da osnuje svoju religiju”.

Ovakve grupe svoj "biznis“ grade na manipulaciji i iskorišćavanju ličnih tragedija i nesreće, krize identiteta, usamljenosti i psihičke labilnosti. A nekada su jednostavno veštije i kreativnije od tradicionalnih verskih zajednica u pružanju odgovora na večno pitanje o smislu života.

Zakon o crkvama i verskim zajednicama Srbije kaže da se verska sloboda ne sme koristiti tako da ugrožava pravo na život, pravo na zdravlje, prava dece, pravo na lični i porodični integritet i pravo na imovinu, niti tako da se izaziva i podstiče verska, nacionalna ili rasna netrpeljivost.

Srpski Zakon o crkvama i verskim zajednicama svakome, u skladu sa Ustavom, jemči pravo na slobodu savesti i veroispovesti. A sloboda veroispovesti obuhvata: "slobodu da se ima ili nema, zadrži ili promeni veroispovest ili versko uverenje, odnosno slobodu verovanja, slobodu ispovedanja vere u Boga; slobodu da se pojedinačno ili u zajednici sa drugima, javno ili privatno, ispoljava verovanje ili versko uverenje učestvovanjem u bogosluženju i obavljanjem verskih obreda, verskom poukom i nastavom, negovanjem i razvijanjem verske tradicije; slobodu da se razvija i unapređuje verska prosveta i kultura“.

Ako neka crkva ili zajednica nije spomenuta u zakonu, znači li to da je onda sekta? Zbog ove terminološke zbrke i statusne konfuzije to se najčešće i dešava. Obzirom da u srpskom jeziku pojam "sekta“ ima negativnu konotaciju, za Britansku kraljicu možemo reći da je "sektaš“ jer pripada Anglikanskoj crkvi, koja nije spomenuta u našem zakonu, a koja je najbrojnija zajednica u Velikoj Britaniji.

Adventisti se u Srbiji nazivaju i Subotari i imaju značajan broj sledbenika posebno u Vojvodini.

Zbog nerešenog pitanja šta je sekta, ova četvrta po brojnosti hrišćanska zajednica u SAD (5,5 miliona članova), kod nas postaje sekta za koju se vezuju razne neverovatne priče, poput one da se Subotari jednom godšnje okupe u povećem prostoru gde se odvijaju orgije

 

Zoran Luković u sekte ubraja i razne pojedince koji se bave proricanjem, crnom i belom magijom, astrologijom i numerologijom, meditacijom i jogom, nadrilekarstvom i vidarstvom, i raznim sličnim alternativnim delatnostima.

Ako zanemarimo da se mnogi od ovih delatnika tako nazivaju samo kako bi stekli materijalnu korist na tuđim nesrećama, mogli bismo da zaključimo da su Srbi skloni "sektaštvu“.

Od Vlaške magije, preko proročanstva Tarabića, do verovanja u nepredvidive moći podzemnih voda, Srbi su ogrezli u razna verovanja i praznoverja koja se odvajaju od zvaničnih tokova tradicionalnih crkava i zajednica.