Orahovica u srcu dijaspore
Na dnu planinskog useka gde se spajaju Papuk i Krndija u Hrvatskoj, samuje svetonikolajevski manastir Orahovica u čijem konaku danas žive četvorica monaha pristigla iz manastira Ostrog.
U manastirsku portu dva puta godišnje sabire se veći broj vernika koji molitveno i na pravi saborski način obeležavaju velike praznike. To su 22. maja Prenos moštiju Svetog oca Nikolaja i 19. avgusta Preobraženje Gospodnje.
Tada u manastir dolaze pravoslavni vernici iz Donje Slavonije ili Podravine. Manastir Orahovica pripada Eparhiji pakračko-slavonskoj u kojoj vladičansku dužnost obavlja gospodin Jovan (Ćulibrk).
Na Preobraženje je u manastirskoj crkvi vladika pakračko-slavonski Jovan služio prazničnu liturgiju uz sasluženje više sveštenika, monaha i monahinja, a među njima je bio i penzionisani protojerej stavrofor Dušan Kolundžić iz Bijelog Brda kod Osijeka, koji je pre odlaska u penziju dugo godina bio sveštenik u Nirnbergu. Liturgiji je prisustvovao veći broj vernika, a osveštan je i rezan slavski kolač.
Sabor kod hrama
Posle bogosluženja, pod šatorom je zasvirala harmonika, pilo se ožujsko pivo, jelo pečenje s ražnja, pevale krajiške i srpske narodne pesme, a onda je na livadi zaigralo kolo iako je bilo dosta vruće.
Po registarskim oznakama auta na putu do manastira i oko njega, vidljivo je bilo da su na sabor došli meštani okolnih sela i gradova, kao što su Čaglin, Kutjevo, Našice, Slavonska Požega, Slavonski Brod. Bilo je tu i dosta automobila sa oznakama gradova Srbije, Bosne i Hercegovine, Slovenije, ali i Nemačke, Švajcarske i Austrije. Svi oni iskoriste godišnji odmor i dolaze na sabor kod manastira Orahovica da obiđu rođake i prijatelje, pa i nekadašnja kućišta. Iz krajiške pesme koja više liči na tugovanku, jasno je sa kakvim osećanjima mnogi dolaze u ovaj kraj i na ovo mesto.
Ove godine na Preobraženje se i reporter "Vesti" zatekao u ovom kraju i tako je nastao ovaj zapis o manastiru Orahovica.
Ranko Koviljčić iz sela Migalovci u opštini Čaglin pamti lepša vremena kada se češće i masovnije odlazilo kod manastira Orahovica.
- Za ova dva praznika kod manastira se išlo na dva dana, uoči praznika na večernje bogosluženje i noćenje, a sutradan se nastavljalo litrugijom i pravim narodnim vašarom. Rado su tu dolazili i odrasli i deca i ja pamtim vreme kada sam kod manastira dolazio sa roditeljima ili dedom. Danas je to sasvim drugačije. Tek za sabor na Preobraženje probijen je put kojim su mogla bezbedno voziti auta. Danas je tu mnogo manje naroda, dolazi se na jedan dan i sve je mnogo skromnije. Vidi se da su sa svih strana pristigli nekadašnji meštani sela i gradova oko manastira po registarskim oznakama auta - kaže Ranko Koviljčić.
On je na Preobraženje kod manastira Orahovica došao sa sestrom Zdravkom, medicinskom sestrom koja radi u Minhenu, a pridružio im se i Predrag Kusić, njihov komšija iz Migalovaca, koji radi u Ingolštatu u pogonima Audija. U jednom momentu do njih je došao i protojerej stavrofor Ratko Gatarević, koji je nekoliko godina pre rata 1991. bio sveštenik u ovom kraju, a sada u Slavonskom Brodu kao jedini sveštenik s preostalim srpskim narodom podiže crkvu posvećenu Svetom Đorđu.
Vraćene dragocenosti
Manastir je nekada imao bogatu riznicu, a tu je bilo i sedište Požeške mitropolije koja je bila prvo srpsko pravoslavno vladičanstvo na području Slavonije. Zanimljivo je da su 1941. godine posle odlaska manastirskog bratstva iz manastira u Zagreb odnesene najvrednije manastirske dragocenosti iz njegove riznice. One su Eparhiji slavonskoj vraćene tek 1983. godine.
Kroz razgovor između njih osetilo se da žale za prošlim vremenima, ali i da su zadovoljni činjenicom da posle svega žive u miru i da imaju manastir koji je svedok dugog bitisanja pravoslavaca na ovim prostorima.
Prepisivački centar
Manastir Orahovica, crkva i konak nalaze se u nezavidnom stanju, sudeći po spoljnom izgledu, a ni unutrašnjost nije mnogo bolja. U crkvi se vide tragovi burne prošlosti, a među relikvijama su i delovi odeždi Sv. Vasilija Ostroškog, ali i mošti svetih mučenika jasenovačkih. Tu se sakupljaju prilozi za obnovu manastira i objekata u njegovom sastavu, i to ide dosta sporo.
Zanimljivo je da je ovaj manastir u prošlosti nosio ime Remeta i Duzluk, te da je od 15. do 18. veka bio značajan prepisivački centar. Iz njegove burne prošlosti ostalo je zapisano da je tokom 18. veka u njemu boravilo 50 jeromonaha i 12 đakona.
Prvi pisani izvori koji pominju današnji manastir Orahovica datiraju iz 1584. godine. Pre dolaska Turaka tu je bila drvena crkva koju je 1592. godine zamenila zidana crkva građena u duhu moravske graditeljske tradicije a freskoslikarstvo je slično slikarskim ostvarenjima u srednjovekovnoj Srbiji. Crkva je u svom dugom veku promenila tri ikonostasa.
Stradao i 1991. godine
Kada su se Turci povlačili sa ovih prostora krajem 17. veka, zapalili su manastir i okolna sela, a narod i kaluđere proterali i ubijali. Na ruševine svetonikolajevskog manastira došli su kaluđeri iz manastira Liplje i Stuplje iz Bosne i počeli obnovu manastira koja je završena 1758. godine. Manastir je 1804. godine oštećen u zemljotresu, a obnovljen 1835. godine. Generalna obnova manastira urađena je 1938. godine, a 1943. porušeni su neki od objekata a konaci zapaljeni. I u proteklom ratu manastir je stradao 1991. godine kada su ga napustila poslednja dva monaha.
