Sutra komemoracija u Jasenovcu
Sutra se u Jasenovcu održava komemoracija žrtvama ustaškog logora smrti Jasenovac, a kako je najavljeno, prisustvovaće joj najviši državni zvaničnici, na čelu s predsednikom Ivom Josipovićem.
Komemoraciji prisustvuju preživeli logoraši Jasenovca i delegacije bivših logoraša i antifašističkih boraca zemalja regiona, delegacija političkih stranaka, kao i diplomatski kor.
Posle verskog obreda, u kriptu će biti položeni venci, a osim službenih delegacija, priliku za to i i paljenje sveća imaće i potomci stradalih logoraša.
Koliko je žrtava Jaseniovca bilo, ne zna se, jer se cifre razlikuju, od ekstremnih 2.300 pa do one o milion ili 1,2 miliona ljudi.
Tokom 1945. komisija za utvrđivanje zločina obavila je nekoliko uviđaja kako bi ustanovila broj žrtava.
Službena je cifra u Hrvatskoj između 83.000 i 100.000 ljudi, s tim da je do sada poimenično popisano preko 77.000 logoraša.
Pretpostavlja se da je od pobijenih logoraša najmanje 60.000 bilo Srba.
Zbog toga je Jasenovac nazvan "srpski Aušvic".
Procene zasnovane na izveštaju državne Komisije FNRJ za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih saveznika kao i Centar "Simon Vizental" govore da je u logorima Jasenovca skončalo oko 500.000 Srba, 80.000 Roma, 23.000 Jevreja i više desetina hiljada antifašista.
Osim oko brojke pobijenih u logoru, kontroverze su i oko muzejske postavke iz 2006, koja po mišljenju mnogih zamagljuje ono šta se u logoru dešavalo.
Julija Koš iz Jevrejske opštine Zagreb više puta upozoravala je pismima javnost da su u muzeju u Jasenovcu izostavljene osnovne i bitne informacije o počinjenim zločinima, pre svega o žrtvama i izvršiocima, zbog čega je tokom poslednje četiri godine više zainteresiranih strana snažno protesvovalo.
"Postojeće informacije su zamagljene, a iako se sam zločin prikazuje, sve ključne informacije su izostavljene. Nisu jasno predstavljeni ustaški režim kao potpuni organizator i izvršilac jasenovačkih zločina, rasni zakoni protiv nekih etničkih grupa - Srba, Jevreja i Roma i masovno etničko čišćenje koje je na osnovu njih provedeno.
Oganizatori i izvršioci su predstavljeni neutralno, na granici punog poštovanja, a propusti u stalnoj postavci muzeja, kojima se nastoji ublažiti zločine koji su tamo izvršeni ne mogu biti nadoknađeni usmenim informacijama koje osoblje muzeja daje posetiocima," navela je Julija Koš.
Logor Jasenovac, formiran je leto 1941. i delovao je na više lokacija, među ostalim i u Staroj Gradiški, dok su u Donjoj Gradini na obali Save u vršene masovne likvidacije.
Jasenovačko gubilište sastojalo se od pet velikih i tri manja logora od kojih se većina nalazila u jugozapadnoj Slavoniji na području Hrvatske, dok su s druge strane Save, u RS bila masovna stratišta, od kojih je najveće Donja Gradina.
Jasenovac je zvanično nosio naziv "Sabirni i radni logor", a u stvarnosti je bio logor za uništavanje nehrvata u kome su ustaše zatočene neretko klale posebno oblikovanim noževima koje su po žrtvama nazvali "srbosek" ili ubijali sekirama, maljevima, čekićima...
Unutar kompleksa "Trojka", gde se nalazila ciglana, ustaše su peći za pečenje cigle, prema nacrtima Hinka Pićilija, pretvorili u krematorijum u kome su logoraši i živi spaljivani.
Tokom aprila 1945. ustaše su počeli likvidirati logoraše, između ostalog i transport žena koji je dopremljen iz logora u Lepoglavi kod Zagreba.
Od oko hiljadu logoraša proboj je 22. aprila pokušalo njih 600, ali je samo
91 uspeo da preživi.
Nekoliko časova kasnije logoraši iz pogona kožare pokušali su proboj, ali je među njima od 176 preživelo samo 11.
Preživelih logoraša Jasenovca je ipak više jer su mnogi iz Jasenovca, pogotovo nakon operacija okupatorske vojske nacističke Nemačke na Kozari bili prebacivani u Nemačku, pa im je Jasenovac bio samo tranzitni logor, ili su menjani za zarobljene partizane.
Kada su 2. i 3. maja u Jasenovac, u napredovanju prema Zagrebu, ušle jedinice 21. udarne divizije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ), logor je bio uništen i spaljen po naređenju zapovednika Ustaške odbrane i njegovog prvog komandanta Vjekoslava Luburića zvanog Maks, kako bi se prikrili svi tragovi genocida.
Jedino nisu uklanjani leševi koji su dočekali partizane.
