Već 20 godina niko ne odgovara za zločine nad Srbima
Prošle su dve decenije od ubistva 67 srpskih civila, od kojih 31 žene, u selima Požeške kotline na području zapadne Slavonije, a za te zločine još niko nije odgovarao, ni pred Haškim tribunalom, ni pred hrvatskim sudovima.
Zločini su počinjeni na osnovu naredbe koju je doneo Krizni štab opštine Slavonska Požega 29. oktobra 1991. o "evakuaciji" 26 sela ispod planina Papuka i Psunja.
Bila je to prva i jedina zvanična naredba ove vrste u Evropi posle Drugog svetskog rata koja je dovela do potpunog uništenja 23 srpska sela, navodi Dokumentaciono-informativni centar "Veritas".
Naredba je dan ranije izlepljena na javnim mestima, a sprovodili su je pripadnici hrvatske lokalne policije i civilne zaštite.
U naredbi je stajalo da "u poslednje vreme četničke terorističke snage i jedinice JA sve više ugrožavaju svojim borbenim delovanjem civilno stanovništvo u zapadnom delu opštine Slavonska Požega" i da se evakuacija sprovodi "u cilju zaštite njihovih života i uspešnije odbrane odbrambenih položaja" hrvatskih snaga na tom području.
Evakuacijom, koju je trebalo sprovesti u roku od 48 sati, bila su obuhvaćena sela u kojima je, prema popisu iz 1991, živelo 2.120 lica.
O stvarnim ciljevima naredbe govori i činjenica da se nije odnosila na hrvatska sela Ivandol, Deževci, Perenci, Toranj i Biškupci koja se dodiruju sa srpskim, a koja su označena kao "rejoni okupljanja žitelja".
Poštujući naredbu, većina stanovnika je napustila sela i domove, s tim što su neki utočište našli kod rođaka u obližnjim selima, a manji broj u susednim hrvatskim selima.
Iako je meštanima obećano da će po povratku zateći sve kako su i ostavili, ubrzo po evakuaciji počela je organizovana pljačka svega što je imalo vrednost i što je moglo da bude odneto. Potom je usledilo sistematsko paljenje i miniranje srpskih kuća, s očitim ciljem da budu prikriveni tragovi pljačke i da se stanovnici napuštenih sela u njih više nikada ne vrate.
Tom prilikom stradao je deo starijih ljudi, koji nije hteo ili nije mogao, zbog starosti i bolesti, da ode iz sela.
Da bi se hrvatskoj i međunarodnoj javnosti "objasnilo" zašto su opljačkana i zapaljena srpska sela, lansirana je teza da su to uradili sami Srbi prilikom povlačenja, kako njihova imovina ne bi pala u hrvatske ruke.
Videvši šta se desilo sa njihovim imanjima, a u strahu za sopstvene živote, većina Srba iz evakuisanih sela krenula je za Bosnu i Hercegovinu u kojoj još nije počeo rat, a odatle put Srbije ili Istočne Slavonije, koja je u to vreme bila pod kontrolom tamošnjih Srba.
Manji broj ljudi sklonio se u srpska sela Gornji Vrhovci, Vučjak Čečavski i Šnjegavić, koja su odbila Naredbu o evakuaciji i u kojima su formirane jedinice Teritorijalne odbrane organizovale seoske straže i odbranu, dok su im meštani pružali logistiku za smeštaj i hranu.
U zoru 10. decembra 1991. godine, jedinice 121. brigade Zbora narodne garde iz Nove Gradiške i 123. brigade iz Slavonske Požege napale su "nepokorna" srpska sela, koja su pala bez otpora, dok je stanovništvo sa naoružanim pripadnicima TO pobeglo prema BiH.
Sledeći uputstvo Zapovjedništva odbrambenih snaga Istočne Slavonije i Baranje, koje je iz Osijeka poslato Kriznom štabu Slavonske Požege da "u slučaju kršenja
Ubijali i starce
Samo u jednom danu, 10. decembra 1991. u Šnjegaviću i Vučjaku Čečavskom ubijeno ih je 36 ljudi prosečne starosti oko 60 godina, a među žrtvama je bilo 20 žena. Iz masovne grobnice na rubu sela Šnjegavić, decembra 2000. ekshumirano je 13 posmrtnih ostataka, od kojih je osam identifikovano u poslednje dve i po godine kao žitelji tog sela i Vučijaka Čečavskog. |
naredbe" mogu da otvore vatru bez prethodnog upozorenja, hrvatske jedinice 24. oktobra 1991. pucaju na sve što se kreće, a "nepokorna" sela dobijaju apokaliptičan izgled.
Preživeli žitelji sela i rođaci žrtava su od 2000. do 2003. podnosili krivične prijave za zločine "genocida i etničkog čišćenja" Državnom odvjetništvu Hrvatske, Haškom tribunalu i drugim institucijama koje se bave ratnim zločinima i zaštitom ljudskih prava uz dokaze o žrtvama, opljačkanoj i uništenoj imovini, kao i počiniocima.
Svu dokumentaciju o ovim zločinima "Veritas" je u novembru i decembru 2008. dostavio srpskom Tužilaštvu za ratne zločine koje je nakon pretkrivičnog postupka, prikupljene dokaze dostavilo tužilaštvu.
I pored svih tih aktivnosti, istraga o ubistvima civila u "nepokornim" srpskim selima, pokrenuta marta 2000. "protiv NN lica", tapka u mestu.
Županijsko državno odvjetništvo u Požegi još čeka odgovore hrvatskog Ministarstva odbrane o jedinicama koje su tada delovale, kao i obdukcione nalaze i identitet žrtava ekshumiranih u Šnjegaviću.
Dugogodišnje čekanje dovodi se u vezu s izjavom tadašnjeg šefa Kriznog štaba Slavonske Požege i potpisnika Naredbe o evakuaciji, a od 1993. do 2006. i župana Požeško-slavonske županije Ante Bagarića, koji je odmah po ekshumaciji grobnice u Šnjegaviću, ne čekajući obdukciju, izjavio da nije reč o civilnim žrtvama, već o pripadnicima Banjalučkog korpusa Jugoslovenske narodne armije.
