SPC u obruču neprijatelja
Srpska pravoslavna crkva je diskriminisana u zemljama regiona, stav je Sabora SPC, koji je posle desetodnevnog zasedanja završen 18. maja u Beogradu. Sudeći po saopštenju SPC, najteži položaj crkve je u Crnoj Gori.
- Animozitet i diskriminacija u odnosu na našu crkvu prisutni su, u većoj ili manjoj meri, gotovo svuda - u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Severnoj Makedoniji, a naročito u Crnoj Gori, gde je nedavno potvrđen antievropski i anticivilizacijski predlog zakona o crkvama i verskim zajednicama - piše u saopštenju koje je potpisao portparol SPC vladika bački Irinej.
Arhijereji upozoravaju da se pomenutim crnogorskim zakonom "specijalno i namerno diskriminišu eparhije crnogorsko-primorska i budimljansko-nikšićka, a predviđa se čak i otimanje svetih hramova i njihovo proglašavanje za vlasništvo države".
Sabor ukazuje i na pokušaje nasilnog oduzimanja svetinja u korist kanonski nepostojeće "Crnogorske pravoslavne crkve" i pretnje svetovnih vlasti da će biti srušene crkva na planini Rumiji i krstionica na Prevlaci.
Vladike su apostrofirale i položaj Ohridske arhiepiskopije u Severnoj Makedoniji, gde trenutno nema direktnog progona arhiepiskopa Jovana, episkopa, klirika, monaha i vernika, ali im stalno "nad glavom visi Damoklov mač novog sudskog gonjenja". SPC poručuje da je uprkos takvom stanju i dalje za dijalog sa tamošnjom crkvom, koja već decenijama prebiva u raskolu.
Podsetimo, pre nekoliko dana je iz Istanbula, gde stoluje vaseljenski patrijarh Vartolomej, stigla upozoravajuća vest da je Sinod Vaseljenske patrijaršije, prve u pravoslavnom svetu, odlučio da uvrsti u razmatranje zahtev nekanonske Makedonske pravoslavne crkve i vlade u Skoplju za rešavanje statusa.
Ovaj potez je protumačen kao uvod u još jedan udar na kanonsko ustrojstvo celokupne pravoslavne crkve, jer se otvara mogućnost da vaseljenski patrijarh, mimo saglasnosti SPC, dodeli autokefalnost crkvi u Makedoniji. Vartolomej je već povukao takav istorijski potez, koji je u SPC protumačen kao nova šizma u hrišćanstvu, kada je u januaru 2019. godine dodelio tomos - dekret o autokefalnosti ukrajinskom mitropolitu, iako je pravoslavna crkva u ovoj bivšoj sovjetskoj državi nalazi pod okriljem Moskovske patrijaršije Ruske pravoslavne crkve.
Otud ne čudi što se u saborskom saopštenju sa ovogodišnjeg redovnog majskog zasedanja ističe da je "najveći problem Pravoslavne crkve danas crkveni raskol u Ukrajini i promašeni pokušaj Carigradske patrijaršije da taj problem reši 'preko kolena'.
Nema promene stava o Kosovu
Dan ranije, 17. maja, Sabor je u posebnom saopštenju, potvrdio ono što su mnogi znali i pored medijski bombastično propraćenog obraćanja predsednika Srbije Aleksandra Vučića arhijerejima SPC u pauzi saborske sednice. Naime, Crkva je i nakon Vučićevog obraćanja, kada im je šef države predočio sve probleme u vezi sa pregovorima oko statusa Kosova i Metohije, a njegov napor u pregovorima pohvalio patrijarh Irinej, ostala na svom beskompromisnom stavu da je Kosovo neotuđivi deo Srbije i da je bilo koje rešenje koje bi vodilo podeli, razgraničenju ili bilo kom vidu odricanja za nju neprihvatljivo.
Bolji s Vatikanom nego sa Rumunima
Vrh SPC je "izrazio zaprepašćenost i ogorčenost usled nekanonskih upada episkopa i sveštenika Rumunske pravoslavne crkve u eparhije SPC u istočnoj Srbiji". Sudeći po saopštenju, SPC ima više problema u pravoslavnom svetu nego sa drugim konfesijama, jer je istaknuto da su odnosi sa Rimokatoličkom i Protestantskom crkvom, kao i sa Islamskom zajednicom Srbije, "tradicionalno dobri i korektni". Izuzetak su, kako poručuju sa Sabora, "određeni krugovi Rimokatoličke crkve u Hrvatskoj i Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini".
