Koreni gorštaka iz pera profesora
Krstareći decenijama po Pešterskoj visoravni, od Kladnice, Duge Poljane, Bara i Karajukića Bunara do Ugla i Žabrena, istražujući i uporno "kopajući" po starim arhivima, penzionisani profesor književnosti, istoričar i književnik iz Sjenice Salih Selimović (73), stigao je ovih dana do knjige "Prezimena" u kojoj je sabrao podatke o poreklu oko 500 prezimena na Pešteru, podgolijskom kraju, severu Crne Gore...
- Iza mene su godine upornog rada i danonoćnog istraživanja, ali, isplatilo se, sada će hiljade Pešteraca i drugih žitelja jugozapadne Srbije, među kojima je mnogo rasutih po belom svetu, od Amerike do Australije, moći mnogo više da saznaju o svojim korenima i svojim familijama, o svojoj prošlosti, o precima: ko su, odakle su, gde su sve boravili, kada su se i kako nastanili u ovim krajevima - ističe profesor Selimović.
Uz grananje porodičnog stabla (loze), a kod pravoslavaca praćenjem i krsnih slava, Salih Selimović, donosi podatke i niz pojedinosti o poznatim imenima i prezimenima Srba i Bošnjaka u ovom delu Srbije.
Iz matičnih knjiga
Najbrojnija prezimena na Sjeničko-pešterskoj visoravni su Mahmutovići, Mašići, Papići, Bihorci, Turkovići, Šaljići, Ljjići, Kaličani, Rakonjci, Hamidovići, Hasanovići, Zornići, Pešići, Biočani, Vranići, Karličići, Vrcići....
U Sjenici više nema pravoslavnih porodica Bujakovića, Vučevića, Karamarkovića, Lukića, Neškovića, Parezanovića, Pavićevića, Prodanovića, Savkovića i Džagarevića. U matičnim knjigama više nema muslimanskih porodica Bulića, Dervovića, Zvizdića, Mujovića, Mudžaklija, Pura, Ramoševaca, Trbovića, Hubanića.
Kaličani stigli iz Berana
- U Štavlju, Brnjici i drugim selima na Pešteru živi porodica Kaličanin koja se razgranala po celoj Srbiji, a ima ih, dobro kotiranih, i širom Evrope i preko Okeana.
Kaličani su među najstarijim srpskim prezimenima na Sjeničko-pešterskoj visoravni, poreklom su Vasojevići, iz sela Kalice kod Berana. U Štavalj su se doselili 1820. godine i ovde ostali. Inače, Kalice im je bilo "prolazna stanica" na putu iz Hercegovine ka boljem životu u Srbiji - objašnjava detalje iz svoje knjige profesor Selimović.
Uvaženi profesor i istoričar ističe da je, kada su muslimani sa Peštera u pitanju, najstarija porodica (prezime) Abdagić. Reč je o staroj i uvaženoj građanskoj i trgovačkoj porodici koja je, kao turske spahije, na Pešter došla još u 15. veku.
Istorijski lomovi
Postoji i predanje koje se prenosi sa kolena na koleno po kome je daleki predak Abdagića učestvovao u turskom pohodu na Ugarsku 1526. godine i u čuvenoj bici na Mohačkom polju. Bio je to, po predanju, Hadži-Ahmetaga koji je zajednički predak Abdagićima, Hadžiahmetagićima i Hadžikićima, objašnjava autor u svojoj knjizi.
- Ovde su se vekovma ukrštali vetrovi, putevi i karavani, na ovom strateški važnom prostoru sukobljavale su se razne vojske. Zato su i zanimljivi podaci o kretanju, seljenju i naseljavanju muslimanskog i pravoslavnog stanovništva, doseljavanju Vasojevića, Kuča, Pipera, Moračana, ali i Klimenti, Malisora i drugih katoličkih plemena od Skadra i okoline. Na istorijske lomove i seobe uticalo je i to što je ovaj prostor bio "kopča" između kosovskog i bosanskog vilajeta, kneževine Srbije i Crne Gore, a zatim i kao tampon zona i koridor do "toplih mora" moćnih komšija - priča Selimović.
Dragocena kazivanja
Najveći broj prezimena nastao je u drugoj polovini 19. veka, a neka su iz 16. veka. Uz pisane tragove, kazivanja najstarijih ljudi, bez obzira na svu moguću subjektivnost, bila su, ipak, dragocena i najčešće putokaz za dalja istraživanja. Moram da kažem i to da sam nailazio i na nerazumevanje, pa čak i na otvoreno odbijanje saradnje kod pojedinaca - objašnjava Selimović.
Autor se bavi i plemenom Bajrovića kojih je, kako naglašava, 2006. godine u Sjenici bilo 11 domaćinstava, a pre tri godine ovo prezime je nosilo 1.558 ljudi od Pešterske visoravni do Pljevalja, Rožaja, Novog Pazara, Bosne, Australije, Kanade i Švedske - zapisao je Selimović.
Iz Meduna su se iselili u Stari Bar, gde je još krajem 16. veka bilo Bajrovića, kao ugledna muslimanska porodica, posle ulaska crnogorske i mletačke vojske u Kuče 1688. godine, kada su muslimani morali da napuste zavičaj ili da se pokrste, krenuli su dalje i stigli u ove krajeve. Od ovih Bajrovića su i Cvijovići u Vladimiru kod Ulcinja, Dazdarevići mnogi drugi - tvrdi Selimović.
