Od kasabe gradila varoš
Na jevrejskom groblju na Okolištima kod Višegrada sahranjena je Bukica Romano (93), poslednja Jevrejka koje je živela u svojoj porodičnoj kući u centru grada.
U Višegradu je posle dolaska Austrougara na ove prostore živelo i do 600 pripadnika ovog naroda. Bila je to velika zajednica koju su formirali prvo sefardi početkom 19. veka, a kasnije su došli aškenazi iz Srednje Evrope - kaže publicista Divna Vasić.
Ona dodaje da su sefardi bili uglavnom trgovci i zanatlije, a aškenazi su od njih bili učeniji sa zanimanjima apotekara, inženjera i vlasnika pilana i fabrika.
- Oni su dosta učinili da Višegrad od isključivo orijentalne kasabe postane urbana varoš, i kako napisa Ivo Andrić, grad sa evropskim duhom i načinom života - dodaje Vasićeva.
U periodu između dva svetska rata u Višegradu je bilo 260 Jevreja i imali su najlepšu sinagogu u Bosni i Hercegovini.
Bukičin sin Jakov Romano se seća da mu je otac Avram sa nadimkom Mamić, čuveni višegradski mesar, pričao da je bio jedan od onih koji su Lotiku Cilermajer, vlasnicu prvog hotela u gradu, lik iz romana Ive Andrića "Na Drini ćuprija" sahranili na groblju u Okolištima.
- Posle Drugog svetskog rata, u kome su mnoge jevrejske porodice iz Višegrada stradale u logoru u Nemačkoj, Lotikina nećakinja Helena je pokušala da obnovi ruševine hotela, ali joj to vlasti nisu dozvolile - ispričao je Jakov Romano.
U to vreme u Višegradu je fotografsku radnju imao kasnije priznati fotograf Alija Akšamija, pa pošto je samo voda bila dovedena u dvorište porodice Romano, oni su mu dozvolili da je nosi i koristi za razvijanje fotografija i filmova.
Lotikin hotel je obnovljen i u vlasništvu je opštine Višegrad, a nedavno je pronađen i Lotikin klavir koji se nalazi u Domu kulture. Bila je obrazovana žena, govorila je više jezika i bila omiljena među svojim sugrađanima.
Počiva sa svojima
- Porodice Andrić i Vučićević su bile najbliže familiji Romano, ali oni su se družili i sa svim ostalim posećujući se za vreme svih verskih praznika - kaže komšija Duško Andrić.
Bukica počiva sa svojim sunarodnicima, krojačicom Bajlom, hotelijerkom Lotikom, nekad najbogatijim Višegrađaninom Baruhom, pa Abrahamom, Deborom i ostalim čiji se spomenici nalaze na ovom bregu.
