Kolevka ćirilice u Petrovoj crkvi
Na prostorima Crne Gore, kamen temeljac srpske srednjovekovne pismenosti i kulture postavili su vladari dinastije Nemanjića. Tako su knez Miroslav i kralj Uroš Bijelopoljcima ostavili veliko blago jer je Bijelo Polje kolevka "Miroslavljevog jevanđelja", koje je pisano po narudžbini kneza Miroslava krajem 12. veka, ćirilicom na pergamentu za potrebe crkve Svetog apostola Petra.
- Hram je sagradio humski knez Miroslav 1196. godine. O zidanju ove crkve ostavio je zapis koji je očuvan u luneti portala. Zapis je napisan ćirilicom, narodnim jezikom i glasi: "U ime Oca i Sina i Svetog duha, ja sin Zavidin, rab božji crkve, Stjepan Miroslav, knez humski, sazidah crkvu Svetog apostola Petra."
- Knez Miroslav napisao je povelju o baštenskim posedima crkve Svetog Petra na Limu, međutim, ova povelja je uništena prilikom upada Bugara u Bijelo Polje - kaže profesor Jovo Medojević, autor knjige "Crkve u bjelopoljskom kraju".
"Miroslavljevo jevanđelje" je najstariji i ujedno najreprezentativniji spomenik stare srpske pismenosti, veli Ljubislav Knežević, profesor svetske književnosti u penziji. Napisali su ga hrišćanski misionari, braća Ćirilo i Metodije. Crkva Svetog Petra bila je sedište humske episkopije od 1252. godine, a potom Limske mitropolije zvane Petrovska. U vreme seobe Srba, objašnjava Knežević, 1691. godine pretvorena je u džamiju kojoj su Turci dali ime Fetija. Tako se zvala sve do 1912. godine kada je crnogorska vojska pod komandom Janka Vukotića oslobodila Bijelo Polje.
Hram je 1923. godine osveštao patrijarh Dimitrije, a prvi humski episkop u njoj je bio Predislav, sin kralja Stefana, koji je proglašen za sveca i koga srpska crkva slavi kao Savu Drugog.
Jerej Darko Pejić, starešina crkve, kaže da je obilaze vernici iz svih krajeva bivše Jugoslavije, dijaspore ali i sveta.
- Najviše nam dolaze Rusi, Česi i Poljaci - kaže Pejić.
Svetac Danilo
"Gostima uvek govorim i o tome da je Crkva Svetog Petra jedno vreme bila crkva Danila Drugog, humskog episkopa koji je u njoj stolovao 1316. godine. Njegovo stolovanje u Bijelom Polju praćeno je živim, svešteničkim, književnim i slikarskim radom. Kao humski episkop 1324. godine postao je poglavar Srpske pravoslavne crkve, a kasnije je proglašen za sveca", veli Pejić.
Konak u Podvrhu
"Nemanjići su na svetim vodama Lima sagradili 100 crkava i manastira. Poslednjih godina renovirane su crkve Svete Bogorodice u Voljavcu, Svetog Ilije u Tomaševu, Svetog Tome na Brzavi, koja potiče iz 14. veka. Novo ruho dobile su bogomolje u Ivanju, Majstorovini, Pavinom Polju i Bojištima", kaže novinar Milovan Novović.
