Srpski heroji u grobnici osvajača
U vreme Suvoborske bitke koja se većim delom vodila i na teritoriji takovsko-rudničkog kraja i koja je u istoriji zapamćena kao jedna od briljantnih pobeda srpske vojske predvođene đeneralom Živojinom Mišićem koji je posle ove bitke zbog svojih strateških vojnih odluka dobio čin vojvode bilo je na hiljade poginulih vojnika sa obe strane.
No, i vojvoda Mišić i Generalštab srpske vojske su znali da posle ove pobede slede novi napadi Austrougrske monarhije i nemačke vojske, a što se i desilo, koje su obeležene novim pogibijama sa obe strane, a potom i epopeja srpske vojske kroz gudure Albanije.
Divnino sećanjeDivna Kovačević, jedna od najstarijih žitelja takovsko-rudničkog kraja koja je rođena 1919. godine još uvek dobro pamti događaje iz detinjstva i kaže:
|
Srpska vojska se povlačila pred nadmoćnim neprijateljem, a za vojskom su ostala beživotna tela i onih koji su napadali Srbiju i onih koji su je branili i koje je trebalo sahraniti na dostojanstven način. Jedna od takvih zajedničkih grobnica u kojima su sahranjeni i austrougarski i srpski vojnici nalazi se i na milanovačkom gradskom groblju.
Na spomeniku su ispisane reči :" Ovde počivaju austrougarski i srpski vojnici" i godina 1915. i ništa drugo što bi ukazivalo ko je i iz kojih razloga zajedno sahranio osvajače i branitelje.
U Muzeju rudničko-takovskog kraja, osim što čuvaju izvod iz posmrtnih lista ugarskih vojnika poginulih u ovom kraju i nisu sigurni da li su u zajedničkoj grobnici sahranjeni baš ti vojnici, a o srpskim vojnicima koji su sahranjeni zajedno sa Ugarima ne postoji nikakva evidencija.
Sveće za zadušniceO svim zadušnicama narod prilazi spomeniku. Svi pale sveće za dušu onima koji tu počivaju, imenovanim ugarskim vojnicima i bezimenim srpskim junacima. |
- Ne postoje nikakvi podaci ni o tome na čiju je inicijativu i iz kojih razloga spomenik podignut -ističe Aleksadar Marušić, kustos muzeja.
U svakom gradu u Srbiji postoje ljudi koje interesuju istorijski događaji vezani za taj grad i koji više od drugih znaju o istoriji grada. U Gornjem Milanovcu Mileta Jeremić (72) je jedan od najboljih poznavalaca onoga što je bilo.
- Istina je da znam mnogo o ljudima i događajima iz istorije ovog kraja, ali ovog puta ne mogu da budem od koristi jer i sam ne znam ko je podigao spomenik austrougarskim i srpskim vojnicima, a i zatečen sam jer ste vi prvi koji se interesuje za ovo spomen-obeležje. Samo mogu da pretpostavim da je to uradila austrougarska vlast, o čemu svedoči i mermerna ploča ispisana na nemačkom jeziku, nakon povlačenja srpske vojske preko Albanije i to u okviru sanacije terena, odnosno sakupljanja i sahranjivanja tela poginulih i austrougarskih i srpskih vojnika u ovom kraju - veli Mileta. Ko je odlučio da se izgradi spomenik od crvenog granita i iz kojih razloga, to će ostati večita tajna. Jedan od mogućih razloga da se zajedno sa austrougarskim vojnicima sahrane i srpski heroji može biti i poštovanje austrougarskih vlasti prema braniocima Srbije -objašnjava Mileta.
