Kraljevske biste čuvao u podrumu, čekao kralja da se vrati
Bronzani portreti kralja Aleksandra I Karađorđevića i kraljice Marije, rad poznatog vajara Rudolfa Valdeca, javnosti će prvi put biti pokazani u Noći muzeja. Biste kraljevskog para, koje su nastale su 1922. godine u privatnom su vlasništvu Nišlije čiji ih je pradeda, kao pripadnik čuvenog Gvozdenog puka, pre skoro jednog veka dobio na čuvanje.
Vlasnik portreta zamolio je da ostane anoniman, ali je pristao da remek-dela budu predstavljena srpskoj javnosti, što će premijerno biti učinjeno 17. maja u Nišu, na manifestaciji Noć muzeja. Najveći deo vremena, od svog nastanka, umetnička dela provela su sakrivena u podrumu jedne privatne kuće u topličkom kraju.
"Pradeda je bio pripadnik slavnog Drugog pešadijskog puka 1. poziva 'Knjaz Mihailo', kasnije poznatog kao Gvozdeni puk. Mobilisan je 1913. godine, potom je učestvovao u balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. Oporavljao se u Bizerti, bio je i na Solunskom frontu. Posle Prvog svetskog rata bio je deo jedinica koje su obezbeđivale kralja Aleksandra u Beogradu. Tamo je i od svog majora dobio biste da ih čuva 'dok se kralj ne pojavi'. On je po povratku u rodno selo tako predano sproveo taj zadatak, da je i naslednike zavetovao da čuvaju biste 'do dolaska kralja', rizikujući progon u vreme komunista", kaže unuk kome su biste ostale u amanet.
Ko je Rudolf Valdec
|
On je odlučio da otkrije dobro čuvanu porodičnu tajnu, kako bi srpska javnost upoznala ova remek-dela, i to simbolično u godini u kojoj se obeležava 100 godina od početka Prvog svetskog rata.
Akademski slikar Miodrag Anđelković Daja ističe da su novootkriveni Valdecovi radovi "pravi biseri portreta u skulpturi".
"Portreti su nastali iste godine kad je završen Novi dvor, a te 1922. godine Valdec je uradio i pozivnu plaketu u bronzi sa likovima Aleksandra i Marije povodom njihovog venčanja, pa je vrlo moguće da su i ove bronzane biste bile planirane kao svadbeni dar mladim kraljevskim supružnicima", kaže Anđelković.
On napominje da je vrednost portreta izuzetna jer je Valdec "odstupio od protokolarne krutosti koja je prisutna prilikom vajanja paradnih portreta".
"Likovi su slobodni, otvoreni, u pitanju su dva izuzetna portreta. Radovi su likovno veoma uspeli. Tako dobri portreti su zaista retki. Pred našim očima su likovna ostvarenja vrhunskih likovnih zahteva dostojnih lepote portreta rimskih imperatora i tetrarha ili etrurskih patricija", kaže Anđelković.
