"Ziheraški" fudbal i proboj Afrike

Reprezentacija Zapadne Nemačke je u Italiji 1990, posle poraza u finalnim mečevima prethodna dva prvenstva sveta, stigla do treće titule svetskog šampiona na jednom od najnezanimljivijih i najnekvalitetnijih Mundijala.

Na 14. prvenstvu sveta većina ekipa je igrala "ziheraški“, pa je čak 20 od ukupno 52 susreta završeno rezultatom 0:0 ili 1:0. Mnogi timovi su više vodili računa o kalkulacijama nego o igri, pa je Mundijal u Italiji sa prosekom od 2,21 gola po meču najneefikasniji šampionat sveta do sada.

Loš fudbal prikazan je čak i u polufinalnim duelima, koji su odlučeni izvođenjem jedanaesteraca, pošto ekipe nisu želele previše da rizikuju, a finalni susret koji je završen pobedom Zapadne Nemačke nad Argentinom od 1:0 sigurno je najslabiji mundijalski meč za šampionsku titulu. O preovlađujućoj fudbalskoj dekedenciji na prvenstvu u Italiji najbolje svedoči primer branilaca šampionske titule Argentinaca, koji su do finala stigli sa samo dve pobede i pet postignutih golova.

Prvenstvo koje je po drugi put organizovala Italija, osim po lošem fudbalu, upamćeno je po veoma gruboj i prljavoj igri, sukobu najboljeg svetskog fudbalera Dijega Maradone sa domaćim navijačima, novom, trećem uzastopnom debaklu brazilskog tima i odličnim igrama ekipa koje su važile za autsajdere, pre svih Kameruna.

Domaćin prvenstva uložio je ogroman novac u organizaciju takmičenja, pa su se na izuzetno modernim, lepim i funkcionalnim stadionima 24 reprezentacije nadmetale po sistemu koji je važio i na šampionatu u Meksiku.

Najubedljivije igre u prvoj fazi pružili su domaćin Italija, Zapadna Nemačka i Brazil, dok je naprijatnije iznenadio Kamerun. U timu „azura“ eksplodirao je Salvatore Skilaći, koji je pre Mundijala samo jednom igrao u nacionalnoj selekciji. I prvi meč na turniru protiv Austrije počeo je sa klupe, ali je iskoristio šansu koja mu je pružena u drugom poluvremenu i postigao pobedonosni gol za svoj tim. Do kraja šampionata Skilaći se ukupno šest puta upisao u listu strelaca, što mu je omogućilo da osim titule najefikasnijeg strelca dobije i nagradu za najboljeg igrača takmičenja. Napadač „azura“ nikada više nije ponovio igre sa šamapionata u Italiji, pa je do kraja karijere odigrao samo još osam utakmica i postigao jedan gol za državni tim.

Zapadna Nemačka, predvođena Francom Bekenbaurom sa klupe i Lotarom Mateusom na terenu ubedljivo je rušila protivnike od početka takmičenja. U prvom meču nastradala je Jugoslavija koja je izgubila sa 4:1, potom su, sa 5:1, nokautirani i Ujedinjeni Arapski Emirati, dok je Kolumbija uspela da se izvuče i izbori nerešen rezultat.

Brazil je kao i na prethodna dva prvenstva pobedio sve protivnike u grupi, dok je Kostarika, koju je predvodio srpski stručnjak Bora Milutinović, poraz u duelima sa "kariokama" nadoknadila trijumfima nad Švedskom i Škotskom i napravila istorijski uspeh.

Kamerun je na otvaranju šampionata iznenadio svetskog prvaka Argentinu, a potom i Rumuniju i posle samo dva kola obezbedio plasman u osminu finala. U grupi koja je smatrana za najkvalitetniju prikazan je najslabiji fudbal. Engleska, Holandija, Republika Irska i Egipat razmišljali su samo o odbrani svog gola, pa je čak pet od šest utakmica završeno nerešenim rezultatom, a jedinu pobedu, i to minimalnu, od 1:0, ostvarila je Engleska u duelu sa Egiptom.

U osmini finala od svih favorita posustao je samo Brazil. Veliki južnoamerički derbi odlučio je jedan pas Dijega Maradone prema Klaudiju Kaniđi, pa su Brazilci ponovo pre vremena morali da se vrate u domovinu.

Kalkulantska i defanzivna igra nastavljena je i u četvrtfinalnim mečevima. Argentina, iako je skoro 60 minuta, imala igrača više nije uspela da nadigra Jugoslaviju, pa je plasman u polufinale izborila na „penal ruletu“, dok su Italija i Zapadna Nemačka minimalnim pobedama od 1:0, eliminisali Republiku Irsku i Čehoslovačku. 

Najbolji fudbal na čitavom šampionatu prikazan je u četvrtfinalnom duelu Engleske i Kameruna. Afrički tim je do 83. minuta imao vođstvo od 2:1, ali je najbolji strelac Mundijala u Meksiku Geri Lineker sa dva gola iz jedanaesteraca, od kojih je onaj odlučujući postignut u produžetku, stavio tačku na njihovu briljantnu mundijalsku epizodu. Kamerun je izuzetnim partijama u Italiji konačno dokakazao da je afrički fudbal u velikoj ekspanziji i da postaje ozbiljan činilac na međunarodnoj sceni.

Prvi put u istoriji oba polufinalna meča rešena su udarcima sa „bele tačke“. Dueli Argentine i Italije i Zapadne Nemačke i Engleske završene su nerešenim rezultatom 1:1, a veću koncentraciju u odlučujcuhim momentima pokazali su „gaučosi“ i „panceri“. I pored pet uzastopnih pobeda i ni jednog poraza na turniru, „azuri“ su, zahvaljujući u Italiji izuzetno omraženom Maradoni, kome je publika zviždala na svakom meču, umesto najavljivane bitke za prvo morali da vode borbu za treće mesto.

Finalni dvoboj između Nemačke i Argentine, koja je u finale ušla desetkovana bez Batiste, Olartikoečee, Kaniđe i đustija predstavljao je kratak prikaz švega što se događalo na prethodnim mečevima. Gruba igra i čak dva isključenja, defanzivna takitka „gaučosa“, nemoć i nemaštovitost Nemaca u napadu, predstavljali su logičan sled svega što je viđeno na ranijim utakmicama. Pobednik je odlučen, pet minuta pre kraja finala, golom defanzivca Andreasa Bremea iz jedanesterca, nakon sumnjivog prekršaja Nestora Sensinija nad Rudijem Felerom.

Velika Jugoslavija svoj poslednji mundijalski nastup imala je u Italiji. Iako su se sve brojniji sukobi i nesuglasice u državi, koja je bila na ivici raspada, jasno reflektovale i na sport „plavi“ su nadmašili sva očekivanja. Suočen sa brojnim problemima i oštrim kritikama, naročito posle teškog uvodnog poraza u duelu sa Zapadnom Nemačkom, selektor Ivica Osim uspeo je da stabilizuje ekipu. Pobedama nad Kolumbijom od 1:0 i amaterima iz Ujedinjenih Arapskih Emirata od 4:1, jugoslovenski tim je stigao do osmine finala i meča sa španijom.

Taj težak i iscrpljujući susret sa „crvenom furijom“, sa dva lucidna poteza, odlučio je kapiten Dragan Stojković. Verovatno najbolju utakmicu u nacionalnoj selekciji Stojković je začinio prvo neverovatnim „lažnjakom“ kojim je poslao skoro čitavu protivničku odbranu u aut, a zatim ležerno ubacio loptu u mrežu, a potom, u produžetku, i sjajno izvedenim slobodnim udarcem.

Nakon trijumfa od 2:1 „plavi“ su sa dosta optimizma ušli u četvrtfinalni okršaj sa Argentinom. Iako su veći deo igrali bez isključenog Refika Šabanadžovića, bili su ravnoravan protivnik, a šansu utakmice propustio je Dejan Savićević, kada je u drugom produžetku prebacio gol protivnika sa samo pet metara.

Šansu da ponove uspehe sa Mundijala u Urugvaju 1930. i ČIleu 1962. „plavi“ su propustili prilikom izvođenja jedanesteraca. Iako su u poslednje dve serije ušli sa golom prednosti naš tim je zahvaljujući neverovatno mlakim udarcima Dragoljuba Brnovića i Faruka Hadžibegića plasman u polufinale poklonio protivniku.