Mundijal na kojem je zasijao Pele

Na fudbalskoj pozornici Mundijala u Švedskoj 1958. godine prvi put na međunarodnoj sceni zasijao je talentovani Brazilac Pele, koji je u godinama koje su nailazile izrastao u prvu istinsku zvezdu svetskog fudbala.

Osim sjajnog Pelea, prvenstvo sveta u Švedskoj obeležio je i prvi trijumf Brazila, izvanredni golgeter francuskog državnog tima Žist Fonten, kao i činjenica da je od prethodnih svetskih šampiona na Mundijalu nastupila samo Nemačka, koja je stigla do polufinala. Državni timovi bivših svetskih šampiona Urugvaja i Italije nisu prošli kvalifikacije, ali su prvi put učešće na završnom turniru obezbedile selekcije SSSR-a, Velsa i Severne Irske.

FIFA je i na ovom turniru menjala sistem takmičenja, a koliko su čelnici svetske organizacije lutali tražeći „idealnu“ formulu svedoči i činjenica da mnoge ekipe nisu bile upoznate sa pravilima i da je u toku šampionata štampan specijalni bilten, uz čiju pomoć je tumačen sistem takmičenja.

U veoma teškoj grupi, u konkurenciji sa Engleskom, SSSR i Austrijom Brazil je bez većih problema stigao do četvrtfinala, dok je sovjetski tim, čiji je gol branio legendarni Lav Jašin, nakon baraž meča, u kome je pobedio „Gordi Albion“ sa 1:0, izborio plasman među osam najboljih.

Englezi plakali   Skoro pet meseci uoči šampionata u Švedskoj engleski fudbal preživeo je 6. februara 1958. veliku tragediju. Vraćajući se sa meča u Beogradu, protiv Crvene zvezde, avion sa fudbalerima Mančester Junajteda srušio se u Minhenu, a prilikom pada poginula su osmorica fudbalera i trojica članova uprave najpopularnijeg engleskog kluba. Posledice katastrofe u Minhenu na Muniđalu u Švedskoj, osim engleskog, osetio je i škotski fudbal, pošto legendarni trener kluba sa “Old Traforda” Mat Bejzbi, zbog povreda nije mogao da predvodi državni tim, koji je uspešno vodio kroz kvalifikacije.

Osim Engleza, koji su ponovo, treći put uzastopno na svetskim šamionatima, razočarali britansku sportsku javnost, slabe igre pružili su i timovi Argentine i Mađarske. "Gaučosi“ su nokautirani u duelima sa Nemačkom (1:3) i Čehoslovačkom (1:6) i morali su kući znatno ranije nego što su planirali, dok je finalista prethodnog prvenstva Mađarska, takmičenje takođe završio u prvom krugu.

Ekipa koja je početkom 50-tih godina prošlog veka harala svetskim fudbalom, igrajući više od četiri godine bez poraza, raspala se nakon vojne intervencije SSSR 1956, pa su u timu za švedski Mundijal ostali samo golman Đula Grošič, komandant odbrane Jožef Božik i golgeter Nandor Hidegkuti. Mađari su igrali solidno, a bez plasmana u osminu finala ostali su tek nakon baraž meča sa Velsom, u kome su porazeni sa 1:0.

Plasman među osam najboljih u tom trenutku bio je maksimalan domet za Jugoslaviju, Vels, Severnu Irsku i SSSR, a borbu za ulazak u finale nastavili su Brazil, Francuska, aktuelni šampion Zapadna Nemačka i domaćin Švedska.
Nakon minimalne pobede nad Velsom, koju im je golom u 66. minutu doneo 17. godišnji debitant Pele, Brazil je vrhunsku klasu pokazao u meču sa veoma opasnom Francuskom, čija je perjanica, osim Fontena, bio i Rejmon Kopa.
Vava, Didi i trostrku strelac Pele, u meču gotovo bez i jedne dileme, spustili su na zemlju „galske petlove“ i ponovo, posle pauze od osam godina i nikada prežaljenog poraza od Urugvaja na svojoj „Marakani“, stigli do meča za titulu svetskog šampiona.

Odlučujući duel sa Švedskom, koja je u polufinalu eliminisala svetskog prvaka Zapadnu Nemačku, Brazil je dočekao kao favorit, iako je protivnik imao ogromnu podršku sa tribina. Na stadionu u Sloni, pred skoro 55.000 gledalaca, što je za skoro trećinu više od predviđenog kapaciteta tribina, „karioke“ su dominirale, bez obzira na rano vođstvo protivnika, koje im je doneo Lidholm u 4. minutu.
Brazilci su, ne odustajući od svoje fudbalske filozofije, nastavili u prepoznatljivom stilu, kombinujući na malom prostoru, od noge do noge, i vešto kažnjavajući svaku grešku protivničke odbrane, brzo uspeli da se vrate u meč. Snaga i upornost švedskih reprezentativaca nisu bili dovoljno dobri aduti za nadmudrivanje sa raspoloženim protivnikom, pa je na kraju Brazil slavio sa 5:2 i konačno, nakon pet neuspešnih pokušaja na turnirima na koje je dolazio kao jedan od favorita, stigao do šampionske krune.

Fonten i dalje čuva tron   Golgeter francuske reprezentacije Žist Fonten u Švedskoj je postigao čak 13 golova na šest mečeva, što je skor koji niko do sada nije uspeo da nadmaši. Čuveni Brazilac Pele na svoja četiri mundijalska učešća postigao je jedan gol manje od francuskog napadača. Interesantno je da uoči turnira u Švedskoj Fonten nije bio član prve francuske postave. Mesto u prvom timu zauzeo je tek uoči početka turnira, nakon što se Rene Bilar povredio.

Slike uplakanog Pelea, kako jeca u zagrljaju saigrača nakon velikog trijumfa, predstavljaju možda i najbolje svedočočanstvo koliko je „kariokama“ bila bitna pobeda na Mundijalu i potvrda da su najbolji na svetu, ali i kakve su sve frustracije na njih ostavili neuspesi na prethodnim prvenstvima.

Reprezentacija Jugoslavije ni na ovom Mundijalu nije uspela da prebrodi četvrtfinale, a na putu ka plasmanu među četiri najbolja tima ponovo ih je zaustavila Nemačka.
„Plavi“ su, pobedom nad sjajnom Francuskom od 3:2 odlično počeli prvenstvo, ali su prednost nad trikolorima ispustili zahvaljujući nerešenim rezultatima sa autsajderima - Paragvajem i škotskom.

Umesto da se za plasman u polufinale, kao prvoplasirani, nadmeću sa daleko slabijom Severnom Irskom, igrači jugoslovenske selekcije zauzeli su drugo mesto u grupi, pa ih je čekao novi duel sa neugodnim Nemcima.

Golom koji je Helmut Ran postigao u 12. minutu svetski šampion je stigao do nove pobede, a „plavi“, koji su uoči švedske počeli proces podmlađivanja ekipe, morali su da sačekaju sledeće prvenstvo, kako bi i na Mundijalu stigli do polufinala, na koje kao da su bili pretplaćeni na Olimpisjkim igrama.
 

Velika Britanija u kompletu   Na šampionatu u Švedskoj prvi i jedini put su nastupile sve četiri britanske reprezentacije. Iako su se Engleska, Škotska, Vels i Severna Irska takmičile u različitim grupama, nijedna od navednih selekcija nije uspela da stigne dalje od četvrtfinala.