Ubuduće samo bebe iz epruvete
Niska stopa prirodnog priraštaja stanovništva zazvonila je na uzbunu u mnogim razvijenim zemljama. U najbogatijim od njih, stopa rađanja pala je na 1.3 bebe po "glavi žene" - što je daleko ispod stope rađanja potrebne da se sačuva bar na sadašnjem nivou.
Međutim, postoji jedna zemlja koja razbija ovaj trend i tako bi mogla da postane model kojeg druge treba da slede. "Za razliku od SAD i velikog dela Evrope, Danska ima stopu rađanja 1.9 dece po ženi.
To je blizu takozvanog 'prirodnog nivoa dopune' od 2.1 deteta i u skladu je sa činjenicom da raste prosečna starost u kojoj se Dankinje odlučuju na rađanje.
Čini se da tajna uspeha Danske u porastu nataliteta leži i u činjenici da je u toj zemlji u širokoj primeni tehnologija veštačke oplodnje (ART) - prema analizi koja je prikazana na nedavno u Njujorku održanom sastanku Populacione asocijacije Amerike.
Proporcija beba rođenih u Danskoj putem ART, prema potpuno sređenim podacima, bila je 4.2 odsto u 2002. godini u poređenju sa 1.4 odsto u Velikoj Britaniji te godine i 1.2 odsto u SAD u 2004. godini. Ovi pokazatelji u potpunosti opravdavaju zahteve demografa u velikom broju zemalja da njihove vlade povećaju fondove za in-vitro oplodnju (IVF).
A sve to trebalo bi da se obavlja po ugledu na populacionu politiku u Danskoj u kojoj je IVF široku prihvaćena čime je, kroz državne subvencije, bitno skraćeno vreme čekanja na in-vitro oplodnju.
Demograf Tomas Sobotka iz Demografskog instituta Austrije u Beču je, sa saradnicima, koristio podatke o Dankinjma rođenim između 1960. i 1978. godine da bi odredili tekuću stopu rađanja i proporciju rađanja koja je zabeležena nakon korišćenja IVF i intracikloplazmičkog injektiranja sperme (ICSI).
Oni su, zatim, ove podatke ubacili u različite scenarije za buduće trendove u gajenju dece i korišćenju ART i koristili ih da bi dobili projekciju ukupne stope rađanja i broja porađaja posle primene ART - sve do kraja reproduktivnog života najmlađe žene u 2023. godini.
"Na opšte iznenađenje, ustanovljeno je da će stopa rađanja uz korišćenje ART ostati stabilna kod žena rođenih 70-tih godina dok će bez primene ove metode stopa opasti ispod 1.8 deteta po ženi", izjavio je Tomas Sobotka časopisu "Nju sajentist".
A kad su kombinovali dva najverovatnija scenarija - trend odlaganja roditeljstva koji bi se protegao na deceniju i najskromniji porast prihvatanja ART od strane žena različitih godina starosti - stručnjaci su ustanovili blag porast proporcije beba rođenih posle IVF ili ICSI od 2.5 odsto po ženi rođenih 1965. do 6 odsto po ženi rođenih 1978. godine koje su na vrhuncu plodnih godina.
Nalaz na neki način potvrđuje procene organizacije RAND Europe u kojima se zaključuje da ART može biti efikasan u podizanju stope rađanja kao i druge predložene demografske politike, kao što je povećanje dečjih dodataka, ali bi koštala manje.
Ipak, u izveštaju se upozorava da učiniti ART dostupnijim ženama može se vratiti kao bumerang jer bi ih ohrabrio da materinstvo sve duže odlažu.
