Manastir Krka, svetionik pravoslavlja u Dalmaciji (FOTO)
Manastir Krka, kod Kistanja, u Hrvatskoj, već šest vekova je svetionik pravoslavlja u Dalmaciji, sa izuzetkom tri godine, od 1995. do 1998, kada je nakratko zapusteo, a u internatu Bogoslovije ekipa Tanjuga zatekla je ovih dana 32 đaka, uglavnom iz BiH i po neki iz Hrvatske i Srbije.
Bogoslovija, podignuta 1615. godine, ujedno i prva škola za sveštena lica kod Srba, iznedrila je veliki broj episkopa Srpske pravoslavne crkve, a đaci koji u njoj sada borave školovanje uglavnom nastavljaju studijama na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu.
Oni su i žižak koji povezuje sadašnjost manastira sa dalekom prošlošću, kada je na tom mestu, u 14. veku, prema istoričaru Lucijusu, propovedao i sam apostol Pavle.
Veruje se da je manastir podignut upravo na mestu gde je apostol Pavle širio hrišćanstvo.
A ispod manastira i danas su nedovoljno istražene katakombe, stare oko 2. 000 godina, gde su se skrivali prvi hrišćani progonjeni od strane Rima.
Ekipa Tanjuga imala je priliku da zaroni duboko u istoriju i vidi gotovo netaknute katakombe, svedočanstvo ranohrišćanskog perioda, u kojima se i danas može videti iscrtan prvi hrišćanski simobol - riba, ali i Hristov monogram, Hi-Ro, simbol pobede svih koji su sa Hristom i za Hrista, zbog čega manastir privlači veliki broj vernika, turista i istraživača iz cele Evrope.
Do manastira u kanjonu reke Krke stiže se vijugavim putem, koji prati živopisan predeo sa jezerima i vodopadima, u okviru Nacionalnog parka Krka.
Manastir se nalazi između Šibenika i Knina, a najbliže mu je tri i po kilometara udaljeno Kistanje, u čijoj blizini je u prvom veku nove ere rimski car Klaudije sagradio vojni logor Burnum.
Ušuškani u zelenilu, miru i tišini vire manastirska crkva i Bogoslovija i na prvi pogled ne može se naslutiti koju tajnu manastir krije, a osim katakombi jedna od njih je da ga je podigla srpska princeza Jelena, sestra cara Dušana, sa monasima iz Svete zemlje, Jerusalima, 1350. godine.
Jelena je bila kćerka Stefana Dečanskog, udata za hrvatskog kneza Mladena Trećeg Šubića.
Napravila je zdanje zajedno sa monasima iz manastira Svetog arhistratiga Mihaila, kojeg je podigao srpski kralj Milutin početkom 14. veka unutar zidina Starog grada u Jerusalimu, neposredno u blizini crkve Svetog Groba (crkve Vaskrsenja Hristovog) i Grčke patrijaršije, gde je Hristos razapet.
Zbog toga je manastirska crkva u Krki i posvećena arhangelu Mihailu.
Otac Dositej, kojeg je nenajavljeno zatekla ekipa Tanjuga, iako nije želeo pred kameru, preneo je tokom razgovora nesvakidašnji mir manastira, koji je opstao uprkos burnoj istoriji toga kraja.
O velikoj duhovnoj i kulturnoj svetinji Dalmacije sada brinu samo četiri monaha i dva iskušenika na čelu sa igumanom manastira ocem Sevastijanom, ali su tu i ljudi koji im pomažu, a stalno je prisutan i vodič Nacionalnog parka Krka.
Katakombe ispod manastira su velikim delom zazidane, a njihov centralni deo je upravo ispod oltara to jest ikonostasa manastirske crkve.
Ljudi tog kraja pričaju da su se katakombe nekada protezale i kilometrima na području Krke.
U centralnom delu katakombi, pored teškog mraka koji pokušava da uguši svetlost sijalice, ambijent čini da gotovo da može da se oseti strah pšrogonjenih ranohrišćana, ali i zrno vere i nepokolebljivosti koje je isklijalo i iznedrilo nad zemljom crkvu.
U katakombama se nalaze grobovi hrišćana koji su tu sahranjivani, a mogu se videti i njihove kosti.
U manastirskoj crkvi, čija kupola je ove godine obnovljena, a pre četiri godine i krov, ističe se ikonostas sa ukupno 55 ikona nastalih u periodu od 15. do 19. veka.
Posebno su vredne one iz 17. veka, a smatra se da je njihov autor Mihailo Damaskin, mada se nije potpisao, ali se, kažu stručnjaci, prepoznaju po njegovom stilu.
U crkvi se čuvaju čestice svetiteljskih moštiju, kao što su sv. Trifuna, sv .Nikole, sv. Antipe, sv. Haralampija i drugih.
Manastir Krka sačuvao je i bogatu riznicu, koja je početkom rata na prostoru Hrvatske sklonjena u Beograd.
U nju su, tokom duge istorije manastira, dospevale brojne dragocenosti iz Jerusalima, sa Svete gore, iz Venecije i carske Rusije, kao što su epitrahilj Svetog Save i Oktoih Božidara Vukovića.
Takođe, knjige Vuka Stefanovića Karadžića i Dositeja Obradovića na kojima su oni ispisali posvetu manastiru Krki.
Zatim paterik (knjiga sa pričama o monaškim podvizima) iz 1346. poznat kao "bugarski" na čijim koricama piše: "Sija Knjiga manastira Vilendara".
Puno je srpskih velikana koji su posećivali manastir Krku: Dositej Obradović, Gerasim Zelić, Simo Matavulj, Nikola Tesla, Mirko Korolija, Miloš Crnjanski, Vladan Desnica. . .
Prema podacima Eparhije dalmatinske, tokom devedesetih godina prošlog veka manastir je bio pokraden, ali ne značajno, pošto su ga hrvatske vlasti zaštitile od vandalizma.
Zatim je zapusteo u periodu od 1995. do 1998. godine.
Bogoslovija je bila premeštena najpre na Divčibare, a potom u Srbinje, nekadašnju Foču, ali je 2001. godine obnovljena nastojanjem episkopa Dalmatinskog Fotija.
Inače, u manastir Krku je krajem 1998. najprije došao mladi monah Gerasim, a potom i otac Dositej, kao i otac Mihailo.
Sa njima je manastir postao opet duhovni centar i svetionik pravoslavnih Dalmatinaca.
