Vatikan: Država u državi
Često je nazivaju i “država u državi“, a kao grad-država oformljena je 1929. godine Lateranskim ugovorom. Vatikan je kompletno okružen zidinama, sedište je Katoličke crkve i njenog poglavara Pape, i predstavlja simbol moći katoličke crkve. Zauzima površinu od 0,44 km2.
Ime grada potiče od latinskog izraza Mons Vaticanus, što u prevodu znači Vatikanski brežuljak, mesto na kome je Vatikan izgrađen. Takođe, prostire se i na Vatikanskim poljima, gde se i nalazi glavnina današnjeg Vatikana. U Vatikanu živi oko 800 stanovnika (podaci iz 2010. godine), i to su uglavnom klerici, visoki službenici, monahinje, i Vatikanska garda, najmalobrojnija i jedna od najstarijih vojski u svetu koja je u papinoj službi. Vatikan se na zapadu naziva i Sveta Stolica, međutim, njih bi trebalo razlikovati. Sveta Stolica je subjekt međunarodnog prava, a Vatikan je samo teritorija nad kojom je ona suverena.
Grad država, Vatikan, vrlo je interesantna turistička destinacija koja privlači svojim umetničkim blagom i spomenicima. Jednim od najvećih svetskih dostignuća na polju kulturne baštine smatraju se bazilika Sv. Petra i Sikstinska kapela, a red za posete formira se ispred Vatikanske biblioteke i Vatikanskih muzeja. Centar Vatikana je Trg Svetog Petra, koji važi za jedan od najpoznatijih gradskih trgova na svetu. Na ovom trgu se nekoliko puta godišnje pod otvorenim nebom održavaju papine mise.
Sikstinska kapela je zvanična rezidencija pape; najpoznatija je kapela u Apostolskoj palati. Ono što je čini čuvenom jeste njena arhitektura i fresko dekoracije koje su radili Mikelanđelo, Rafael Santi, Bernini i Botičeli, najveći majstori renesanse. Tavanica kapele, koju je oslikao Mikelanđelo, smatra se njegovim najznačajnijim slikarskim dostignućem.
Bazilika Sv. Petra je glavna zgrada Vatikana i najvažnije religiozno zdanje katolicizma, u kojoj se održavaju najvažnije ceremonijalne liturgije. U unutrašnjosti crkve sahranjen je Sveti apostol Petar, prvi papa i jedan od dvanaest apostola.
Vatikanska biblioteka, biblioteka Svete Stolice, jedna je od najstarijih na svetu koja čuva jednu od najznačajnijih kolekcija istorijskih tekstova. Službeno je uspostavljena 1475. godine. Istorija Vatikanske biblioteke tradicionalno se deli na pet perioda: pred-lateransko, lateransko, avignonsko, pred-vatikansko i vatikansko. U njoj se trenutno nalazi 75.000 rukopisa, preko 1.100.000 štampanih knjiga i oko 8.500 inkunabula (najstarije štampane knjige). Najpoznatije delo je Codex Vaticanus, najstariji poznati, skoro celi rukopis Biblije.
U Apostolskoj palati nalaze se papini apartmani, vladine i crkvene kancelarije, kapele, Vatikanska biblioteka, Sikstinska kapela i Rafaelova soba, ali i Vatikanski muzeji. Muzeji su posvećeni rimokatoličkim poglavarima iz prošlosti, a sadrže najveću kolekciju neprocenjivih antikviteta i evropskih slika. Vatikanski muzeji su: Piov i Klementov muzej, muzej pape Pije VII, Vatikanska pinakoteka i muzej moderne umetnosti.
Papska katedrala nalazi se izvan vatikanskih zidina, a to je bazilika Sv. Ivana Lateranskog. Ona je najstarija i prva po važnosti rimska katedrala među četiri velike papske bazilike u Rimu, zbog čega nosi počasni naziv „majka i glava svih crkava u Rimu i u celom svetu“. Lateranskim ugovorom dodeljen joj je eksteritorijalni status kao vlasništvo Svete Stolice.
Od 1984. godine Vatikan se nalazi pod zaštitom UNESCO-a.
