Šta treba da znate o Skadarskom jezeru?

Za jezero čije dve trećine pripadaju Crnoj Gori, a treća Albaniji, skoro da bi se moglo reći da je nepoznato čak i ogromnoj većini ljudi koji žive u te dve države.

Skadarsko jezero - biser Crne Gore i Albanije

 

Mada u šalama još opstaje dilema kako voda jezera otiče u more ako je ono “niže” od njega, postoji jedna mnogo ozbiljnija i sadržajnija, ima li u njemu i oko njega više života ili nasleđa vekova, je li raznolikiji njegov biljni i životinjski svet ili nebrojeni tragovi i ostaci prošlih vremena, treba li stranac pre da dođe da posmatra ptice ili da čuje i vidi hiljadugodišnju priču trajanja.

Manastiri, utvrđenja, prestonice, prva štampana slova, zatvor, ušorena i napuštena ribarska sela, “konzervirane” urbanističke celine, živa sela u kojima je vreme stalo u vakat kada je vladika goreo za Lesendrom, ptice i to stotine vrsta, riblji svet i šarenilo flore sve je to riznica i to na skoro 400 kilometara kvadratnih, riznica koja se zove Skadarsko jezero.

A za priču o jezeru tesne su i fotografije i novinski stupci i za sada je turistima praktično pričaju jedino brodari koji krstare u kratke šetnje jezerom. Jezero je prostrano 391 kvadratni kilometar, a u vreme poplava poraste za još skoro trećinu. Sa priobaljem čini jednu prostranu kuću u kojoj žive stoletni manastiri i utvrđenja, obilje biljnog sveta, oko 280 vrsta ptica ili pola od ukupnog broja koje žive na starom kontinentu. A u vodi i močvari čitava jedna planeta života.

Tu su bile drevne prestonice, stara državna i crkvena središta Žabljak i Obod, Kom i Prečista Krajinska. Tu je Lesendro za kojim je tugovao vladika Rade. Tu je na brdu iznad Rijeke Crnojevića na Obodu ostao trag od prvog štampanog slova na slovenskom jugu, u vreme kada je Kolumbo na drugom kraju sveta otkrio američko kopno i tamošnje autohtono stanovništvo nazvao Indijancima, misleći da je pristao uz obale Indije.

Tu je ostrvo Grmožur, crnogorski Alkatraz ili ostrvo zmija, ostrvo-zatvor na koje je poslednji crnogoski suvereni kralj Nikola slao one kojima se nije baš dopadala njegova višedecenijska vladavina.

Danas zidine tamnice krase pelikani, čaplje, kormorani, galebovi... Tu je neopisivo lepa vijugava Rijeka Crnojevića i istoimeno mesto. Tu je, skriveno od Grmožura i nekada nemirne doline koja je pre viek i po voljom prirode pretvorena u ogromno jezero, skriveno Godinje, verovatno najušorenije i “najurbanizovanije” selo u Evropi. Tu je život i prošlost.

I tako bi ređanje trajalo makar dan jer je priča o jezeru prostranija i dublja od njega, ali samo da zastanemo makar kod nekoliko njegovih priča, živih slika...

Žabljak Crnojevića je srednjovekovni grad, utvrđenje blizu ušća Morače u jezero. Istorijski izvori kažu da je osnovan u vreme Vojislavljevića. Jedno vreme bio je prestonica države.

Kada su ga Turci zauzeli sredinom druge polovine 15. veka Crnojevići prestonicu sele na Obod, a zatim na Cetinje. U utvrđenju je postojala palata i crkva svetog Đorđija koju su Osmanlije pretvorili u džamiju, a grad u sigurno utvrđenje prema ostatku Crne Gore. U vreme pada u ravnici ispod grada, prema zapisima, živelo je 250 domova.

Obod utvrđeni grad sagradio je Ivan Crnojević 1475. godine na brdu iznad Rijeke Crnojevića sklanjajući prestonicu iz osvojenog Žabljaka. U njegovom središtu, istovremeno je sazidan manastir Svetog Nikole, u kojem se kasnije nalazilo središte Zetske mitropolije, nakon njenog premeštanja sa Vranjine i Koma.

Za grad Obod vezan je rad štamparije Crnojevića. Danas su od nekadašnjih objekata ostali tragovi jedne porušene zgrade, za koju se pretpostavlja da je pripadala štampariji, i deo masivnog gradskog bedema.