Golubac: Arhitektura, mitovi i predanja
Golubac je mesto tvrđave bajkolikog izgleda i impozantne arhitekture. Golubački grad izgrađen je na strmoj, visokoj i nepristupačnoj steni na desnoj obali Dunava. Na ovom mestu Dunav je najširi, izgleda kao more, a tvrđava je napravljena na samom ulazu u Đerdapsku klisuru. Ona dominira ovim delom Dunava i uočava se sa svih strana.
Sazidana je od kamena i sastoji se od deset kula i dve velike kolske kapije. U unutrašnjosti kula nalaze se drvene stepenice i međuspratne konstrukcije. Spoljašnje stepenice su od kamena. Kule su pretežno četvrtastog oblika sa kvadratnom osnovom. Najviša, Glavna ili Šešir kula ima osmostranu osnovu sa kružnim vrhom.
O nastanku tvrđave ne postoje pouzdani istorijski podaci. Ne zna se ko ju je i kada zidao, ali je poznato da je vekovima menjala gospodare. Smatra se da je nastala, u današnjem obliku u 13. veku, verovatno za vreme kralja Dragutina, a prvi put se spominje (1335. godine) kao ugarsko vojno utvrđenje.
Poznato je da nikada nije bila ni državno ni crkveno sedište. Naknadne tvrđave (desetu) izgradili su Turci. Ubraja se u najbolje očuvane srednjovekovne tvrđave na teritoriji Srbije, iako kolski saobraćaj, odnosno visina kamiona koji prolaze ispod ove tvrđave ozbiljno prete da nanesu štetu objektu koju ni vreme ni svi ratovi tokom puno vekova nisu uspeli.
Tvrđava već vekovima živi i zahvaljujući mnogim tajnama, mitovima, pričama i legendama. U tom nestvarnom svetu predanja i legendi, susreću se grčki, rimski, dakijski i slovenski mitovi, koji pletu čudesnu mrežu mitoloških bića i običaja, poput mnoštva priča i verovanja o izgubljenom rimskom blagu, o Vilinim kolima, kao mestima okupljanja šumskih vila, pojavljivanja rusalki itd.
Jedna od istorijskih priča govori o vizantijskoj kraljici Jeleni, koja je bila zarobljena na najvišoj kuli i usamljena hranila golubove, te se smatra da je, upravo, po ovoj legendi, grad-tvrđava dobio ime Golubac.
Zanimljivo je da mnogo Poljaka, naročito tokom letnje sezone, dolaze da posete tvrđavu, kao mesto pogibije njihovog najvećeg nacionalnog junaka Zaviše Crnog, koji je stradao braneći tvrđavu od najezde Turaka, a boreći se na strani Ugara. U vreme kada Golubac nasleđuje, Đurađ Branković je oženjen Irinom Kantakuzin, u narodu poznatom pod imenom Prokleta Jerina.
U poslednje vreme Turistička organizacija Golupca oživljava ovo mesto organizacijom događaja koji promovišu značaj tvrđave, kao i lepotu legendi, istorijskih ličnosti i drevnih običaja u odevanju, pripremi hrane i starim zanatima.
