Jubilej Meše Selimovića u Srbiji

Stogodišnjica rođenja književnika Meše Selimovića (1910-1982) biće obeležena tokom 2010. godine u Srbiji, najavilo je Ministarstvo kulture. Odbor za obeležavanje stogodišnjice od rođenja Selimovića formiran je 2. februara odlukom ministra kulture Nebojše Bradića, koji će i predsedavati tim telom, zaduženim da osmisli i realizuje aktivnosti u vezi tog jubileja.

Selimović, jedan od najvećih pisaca sa prostora bivše Jugoslavije, redovni član akademija nauka BiH i Srbije, rođen je 26. aprila 1910. godine u Tuzli, a umro je 1982. godine u Beogradu.

Selimović je u Tuzli završio osnovnu školu i gimnaziju, a 1930. upisao je srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao 1934. Potom je radio kao profesor Građanske škole, a nakon toga u Realnoj gimnaziji u Tuzli. U rodnom gradu proveo je prve dve godine rata i bio uhapšen zbog saradnje sa partizanima, a u maju 1943. prešao je na oslobođenu teritoriju, postao član KPJ i Agitprop-a za istočnu Bosnu, a potom i politički komesar Tuzlanskog odreda. U partizanima se i oženio Desom Đorđić. Njegov brat Šefkija streljan je 1944. godine, posle čega je Selimović premešten u Beograd, kao načelnik Odeljenja za publikacije komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača. U junu 1945. rodila mu se ćerka Slobodanka, ali je Selimović tog leta napustio ženu zbog Dragoslave Darke Božić, kćerke generala bivše jugoslovenske vojske Živorada Božića, sa kojom se kasnije oženio i dobio dve ćerke Mašu i Jasenku. Međutim, kažnjen je isključenjem iz Partije. Selimović je svojevremeno izjavio da ga je kazna “zbog neiskrenosti prema Partiji i povrede proleterskog morala”, kako mu je saopšteno, mnogo pogodila, ali mu je i pomogla da se reši mnogih nedostataka. Premešten je 1947. iz Beograda u Sarajevo, gde je radio kao profesor Više pedagoške škole, a izdavačka kuća “Svjetlost” objavila mu je prvu knjigu “Uvrijeđeni čovjek”. Selimović je postao član Udruženja književnika BiH 1949. godine, a ponovo je primljen u Partiju u junu 1949. Kasnije je dobio i nagrade AVNOJ-a, Šestoaprilsku nagradu, Orden republike sa zlatnim vencem... Dopisni član SANU postao je 1968. godine, a redovni 1974.

Prvi roman, “Tišine”, objavio je 1961. godine, a potom je postao i glavni urednik “Svjetlost”, a onda i predsednik Udruženja književnika BiH.

Slavni roman “Derviš i smrt”, za koji je dobio niz nagrada (NIN-ova 1966, Negoševa 1969, Goranova 1967...), objavio je 1966. godine, kao rezultat dugogodišnje okupacije smrću brata Šefkije, ali i kao reakciju na režim koji se obračunavao sa političkim osuđenicima.

Nakon “Derviša”, čija se radnja događa u 18. veku, Selimović je napisao roman “Tvrđava” (1970), a autor je, između ostalog, i “Ostrva” (1974) i posthumno objavljenog “Kruga” (1983), te autobiografskog dela “Sećanja”.

“Bosna-film”, čiji je jedno vreme bio i direktor, snimila je prema njegovim scenarijima filmove “Kuća na obali” i “Palma u snijegu”.

Selimović je, između ostalog, dobio specijalnu diplomu Pulskog festivala za humanističku sadržinu scenarija za film “Tuđa zemlja” koji je prema njegovoj pripoveci režirao slovenački režiser Jože Gale.

Bio je i direktor Drame Narodnog pozorišta u Sarajevu od 1957. godine, a krajem 50-ih je sa Vladom Jablanom režirao i Tolstojev “Rat i mir”.

Njegov roman “Derviš i smrt” doživeo je niz scenskih postavki, a u dramatizaciji Borislava Mihajlovića Mihiza i režiji i adaptaciji Egona Savina, istoimena drama premijerno je izvedena krajem decembra 2008. godine u Narodnom pozorištu u Beogradu, sa makedonskim glumcem Nikolom Ristanovskim u glavnoj ulozi Ahmeda Nurudina.

Ristanovski je za ulogu u toj predstavi, koja je obeležila sezonu 2008/2009. godine Narodnog pozorišta dobio nagradu “Raša Plaović”.

Selimovićevim imenom nazvane su dve književne nagrade - za najbolji roman na području Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore, koju dodeljuje Tuzla i nagrada koju dodeljuju “Večernje novosti” na osnovu glasanja književnih kritičara.

Tuzlanska nagrada jedina je na prostoru bivše Jugoslavije koja ravnopravno tretira dela nastala na jezicima proizašlim iz nekadašnjeg zajedničkog jezika, a prošle godine dobio ju je Bekim Sejranović za debitantski roman “Nigđe, niotkuda”.

Nagradu “Večernjih novosti” prošle godine dobili su Vladimir Kecmanović za roman “Top je bio vreo” i Petar Sarić za delo “Sara”, a dodeljuje se od 1988. godine, kada ju je dobila Dubravka Ugrešić za “Forsiranje romana rijeke”.