IRŠEVIĆ
Ljupko pisamce poslala nam je elektronskom poštom čitateljka koja piše: "Dobar dan, zovem se Sandra Iršević, rođena sam u Subotici. Izjašnjavamo se kao Bunjevci. Otac mi je rođen u Tavankutu, ime Dobrica, deda Šime. Zanima me poreklo moga prezimena, jer je izuzetno retko i ima nas samo u Subotici i Tavankutu".
O Bunjevcima su napisane i objavljene stotine članaka i desetine knjiga ali, po našem uverenju, njihov "etnos" (izvorno starogrčki: zajednica, skupina istorodnih bića pa tako i ljudi), njegov nastanak i specifičnosti - ipak još nisu zadovoljavajuće razjašnjeni jer su oni počeli da uobličavaju svoje kolektivno biće pre nego im je nadenuto sadašnje etničko ime koje brojni istraživači takođe nisu uspeli da protumače.
Preovlađuju mišljenja da je taj etnonim u vezi sa rečicom Bunom u Hercegovini, ali teze o njihovoj prvobitnoj etničkoj supstanci najranije polaze od sumnjivih umetaka u Porfirogenitov spis o podanicima njegove imperije, prema podacima koje je, "iz druge ruke" navodio nekoliko vekova kasnije, i iz koje je i priča legendarnog "Letopisa popa Dukljanina".
Tako ne znamo da li je reč o srpskom plemenu Neretljana u oblasti koju su vrhovni hrišćanski rimski gospodari zvali Paganijom (neverničkom zemljom, pošto su prihvatili Arijevu verziju hrišćanstva), o mitskim "Crvenim Hrvatima", tj. Gotima u rimskoj provinciji Prevalitanas (Duklja) i Travuniji ili o starosrpskim polunomadskim stočarima iz današnje severne Grčke koje su Dubrovčani nazivali "Vlasima", a u Dalmaciji "Vlajima" i "Morlacima".
B E S P L A T N OIstražite svoje poreklo
Poštovani posetioci sajta,
Ako želite da saznate odakle i otkad potiču koreni vaše porodice i kako je nastalo vaše prezime, “Vesti“ će vam to omogućiti - dovoljno je samo da pišete na našu e-mail adresu - redakcija@vesti-online.com
Osim osnovnih podataka o sebi - ime, prezime i adresa, potrebno je da navedete što više vama poznatih činjenica o svojoj porodici i zavičaju: OBAVEZNO odakle potiču vaši preci i koja vam je krsna slava, a zatim, ako je moguće, i u kojim krajevima su živeli i žive delovi vaše šire familije, da li su menjali prezime i kada. Možete tražiti podatke samo o jednom prezimenu - vašem sadašnjem ili, za žene, devojačkom.
Obilje podataka vam garantuje i sadržajnu priču o vašim korenima. Odgovore će vam davati naši saradnici etnolozi mr Radomir D. Rakić i Vera Stanisavljević-Rakić.
Molimo Vas da imate strpljenja, jer našim saradnicima treba vremena da istraže vaše poreklo. Podaci do kojih oni dođu biće odmah postavljeni na odgovarajuće stranice na portalu. |
Na stranu te najstarije činjenice etnogeneze Bunjevaca koji su posle dužeg boravka u dolini donjeg toka Neretve, gde su od 14. veka u srpskom štokavskom dijalektu razvili specifični ikavski izgovor staroslovenskog "jata" (lipo, bilo, mliko i sl.), bili prinuđeni da prime katoličanstvo. Odavde su se po dolasku Turaka najpre premestili na Velebit i njegove uvale gde su ih prozvali "Bunjevcima" da bi znatan broj familija Austrija kolonizovala u severnu Bačku i Ugarsku pošto su proterali Turke.
Irševići se prvi put spominju tek u Panoniji. I to je razumljivo ako se zna da je ovo "geografsko" prezime dobila jedna srpska familija tek kad je u bunjevačku sredinu izbegla s početka 18. veka iz Irše kod Kečkemeta, kada je ovaj grad austrijska vojska oslobodila od Turaka 1693. godine. Vremenom su se preci naše čitateljke pokatoličili, najverovatnije ženidbenim vezama (koje su u mnogim prilikama i sredinama bile uzrok promene vere i etniciteta) a onda se počeli i osećati Bunjevcima.
Ali ne i Hrvatima, ne pristajući, kao ni mnoge izvorno bunjevačke familije na, od kraja 19. veka sve otvorenije nametanje (i od katoličke crkve forsiranog) nacionalnog "hrvatstva" Bunjevcima i Šokcima! Irša je, inače, božanstvo iz starosrpskog, odnosno slovenskog panteona a ima ga kao naziv i jedno mesto u Rusiji.
