Soldat

Zdravko Soldat iz Republike Srpske interesuje se za poreklo porodica sa ovim prezimenom na području Mrkonjić Grada (sela: Podšiljak, Brdo i Surjan) koje slave Mitrovdan. Zna da Soldata "mitrovštaka" ima i u Šipovu i drugim mestima, kao i da njihovi jednoprezimenjaci iz okoline Laktaša i Bosanske Krupe imaju druga krsna imena. A prema nekim predanjima koje pominje, Soldati iz Mrkonjić Grada (Varcar Vakufa) vode poreklo iz Glamoča.

S obzirom na to da najmlađi čitaoci možda ne znaju značenje reči "soldat" koja se danas koristi za vojnika, da kažemo da ona potiče od latinskog korena "solidus"
(trajan, otud i pridev solidan) prema kome je nazvan starorimski zlatnik (solid), a koji je kasnije vekovnim brojnim inflacijama dospeo do "novčića". Prethodno je, međutim, poslužio da se načini nemačko-italijanska reč soldat koja je značila plaćenik. Možda i sa "solidnom" novčanom naknadom.

Porodica Soldat ima skoro jedino u BiH. Prema popisu "kršnjaka" Dabro-bosanske mitropolije s kraja 19. veka slave: Jovanjdan, Pokrov Presvete Bogorodice i Mitrovdan. Ovog poslednjeg svetitelja, slavu našeg čitaoca, slave isključivo u parohijama Bistrica (Banjaluka), Jelići (kod Prijedora, danas Jelićka) i samom Mrkonjić Gradu.

Soldati sa drugim krsnim imenima - zabeleženi su u Gradiškoj, Čitluku i Drugovićima (kod Prnjavora, nekad Dragovići), Kostajnici, Košutici (kod Rogatice), u Kukuljama (kod Gradiške), Prijedoru i Medni Do(l)njoj (Gerzovo), Osijek-Blažuju i Rakovici (Sarajevsko Polje). Ovi poslednji su pre oko 170 godina došli iz srednjobosanske Lepenice u koju je njihov predak dobegao iz Udbine iz Like, upravo od (i zbog) "soldačije". Ranije prezime im je bilo Ivanovići, ali ih zbog ovog slučaja "prezovu" Soldati.

U uverenju da su istog porekla samo sa dodatim -ović, dakle Soldatović, potražili smo podatke i o njima, ali nijedna od ovih porodica ne slavi Mitrovdan nego Sv. Jovana i Sv. Nikolu. Ovo prezime se javlja i u trećoj varijanti, kao vrsta hipokoristika, dakle, Soldo, ali su ove porodice većinom pokatoličene, osim u Miljevcu (Nevesinjsko Polje) gde slave Miholjdan kao i u Šehovini (kod Nevesinja), za koje, međutim, ispitivač nije zapisao koje im je krsno ime.

Soldi u Miljevcu su poreklom Dragići iz Kuča odakle su pobegli pre 300-400 godina "zbog neke pogibije", pa živeli u Gorici kod Trebinja. Jednog od njih uhvate Mlečići i odvedu u "soldate", a on pobegne najpre u hajduke u okolinu Stoca, a onda se naseli u Dabar pa pređe najpre u Šehovinu i posle u Miljevac.

Poreklo reči iz Primorja samo objašnjava zašto se prezime ne javlja, npr. u Crnoj Gori i Srbiji, pa ni u Krajini i Lici, u malo sela u Slavoniji (a i to su svakako doseljenici iz Bosne) kao ni u Vojvodini u kojoj ih izvorno do kolonizacija - uopšte nije bilo ...