Nemački gardisti cara Dušana
Večito nemirna, srednjovekovna Srbija je postala "berza rada" za plaćene ratnike iz inostranstva. Među njima je najviše bilo Nemaca, Francuza, Italijana i Španaca, a tokom 14. veka su pristizali su i plaćenici Turci, hiršćanski Oseti sa Kavkaza i južnoruski Tatari.
Strani najamnici su bili okosnica stalne srpske vojske, pa ih je plaćao lično vladar, dok su se ostali vojnici izdržavali od poreza. O Italijanima u srpskoj vojnoj službi svedoči i danas natpis u Trevizu iz 1304. u kome stoji da je Franciskusa de Salomonea kralj proizveo u viteza sam kralj Uroš Drugi, u srpskoj istoriji poznatiji kao Milutin.
Milutin je 1309. doveo i prvi veliki odred plaćenika, 1.000 katalonsko-turskih konjanika i 500 pešaka, a oni su sa sobom doneli istočnjačko oružje i nove tehnike mačevanja. Milutinov unuk i prvi srpski car Dušan je već imao ličnu gardu od 300 nemačkih plaćenika, koji su dobili dozvolu Mletačke republike od 6. decembra 1336. godine da prođu preko njene teritorije na putu za Srbiju. Mnogi Dušanovi najamnici su bili pravi vitezovi, ljudi plemićkog porekla.
U srpskoj posadi u Beru, u Makedoniji, postojalo je celo odeljenje nemačkih konjanika pod komandom viteza Palamana. Iz tog vremena je ostala beleška o presedanu koji je Dušan, zvani još i Silni, jednom prilikom učinio sa 300 nemačkih ratnika teftonaca, plemića koji su bili njegovi gardisti.
Srpski vladar je 1355. godine zapretio smrtnom kaznom svakom vitezu i vojniku katoliku koji bude prisustvovao misi papskog legata, koji je došao u Srbiju da širi svoju veru. Uprkos zabrani, misi su prisustvovali svi strani gardisti. Stefan Dušan pozvao sebi i zapretio im pogubljenjem, Palaman je rekao: "Kralju, tebi vojnu službu dugujemo, ali Bogu veru katoličku. Naša dužnost je da se Bogu više pokoravamo nego ljudima. Za ljubav Hrista spremni smo zatvor ili smrt izdržati. Čini s nama šta hoćeš". Kralj se, kažu izvori, samo nasmejao i gardistima oprostio kaznu.
Roman iz 15. veka
Milutinov sin Stefan Dečanski je zbog rata koji je vodio sa Bugarima 1330. godine morao da unajmi Aragonce i Špance. Hroničar Nićifor Gregor pominje kako je u tim vojnim pohodima učestvovalo i 1.000 keltskih konjanika. U Italiji je oko 1440. nastao i jedan viteški roman, koji govori o doživljajima italijanskog plemića u najamničkoj službi kod kralja Srbije u doba ugarsko-srpskih ratova 1316-1355. godine.
