Medalja za opančara
Tajnu štavljenja kože za opanke srpskim opančarima je, veli narod, otkrio Sveti Sava.
Opančari su ga smatrali svojim zaštitnikom, i slave ga 27. januara. Krajem 19. i početkom 20. veka ovi majstori su svoje rukotvorine iznosili na sajmove u Parizu, Londonu, Beču i Budimpešti, i u otadžbinu se vraćali okićeni zlatnim i srebrnim odličjima. Tako je čuvena opančarska radnja "Drag. L. Milosavljević" iz Knjaževca, osnovana 1903. godine, svega četiri godine kasnije nagrađena zlatnom medaljom u Londonu.
Baveći se pravljenjem opanaka u Beogradu, svoj kapital je počeo da stiče i Nikola Spasić, čuveni srpski privrednik, bogataš i dobrotvor. Opanci su bili i glavna obuća srpske vojske u Prvom svetskom ratu, a posle njega postali su simbol srpskog nacionalnog identiteta.
* Opančarima je osnovna sirovina najpre bila neobrađena koža, a kasnije su uzimali fabričku, uglavnom goveđu ili teleću, a tek ponekad konjsku i svinjsku. Koža se u domaćoj radinosti pripremala na najednostavniji način, soljenjem, sušenjem ili upotrebom stipse, i tako su se dobijali takozvani presni opanci. Ovim postupkom izrađivali su se crveni opanci ili crvenjaši, gde se koristio rastvor kreča, pepela i vode sa istucanom korom od jove ili breze.
Od kože obrađene složenijim postupkom dobijala se sirovina za pravljenje mnogo lepših i kvalitetnijih opanaka, poznatih kao đonovski. Sirovina za njih je morala dugo da se priprema, i tu se koristila još i hrastova šišarka, ruj i smrčeva kora. Tek posle Drugog svetskog rata opančari su se potpuno oslonili na fabrički štavljenu kožu.
* Na tlu Srbije izrađivala su se dva osnovna tipa presnih opanaka, vrnčani i prešnjaci. Vrnčani su na licu obuće imali vrnčanice, uske trake od meke kože, jagnjeće ili jareće, ili debele pamučne niti, a ponekad je bio dovoljan i običan kanap, kako bi se vezivali kao cipele, ušnirani od prstiju ka otvoru za nogu. Prešnjaci su bili plitka obuća koja pokriva ne samo stopalo nego i deo noge, a koža se nabiranjem pomoću kožnog kaiša ili kanapa, opute, oblikovala prema nozi vlasnika.
* Opančari koji su izrađivali đonovske opanke morali su da budu veoma umešni, spretni i istrajni. Za pravljenje lica, gornjeg dela, kod najboljih opanaka korišćena je najčešće ovčija i kozja koža, a za đon goveđa. Više su se cenili opanci čiji je gornji deo bio ispleten od užih traka kože. Najfiniji momački opanci imali su i do stotinu takvih traka, i to su bili tkani opanci.
