Bogataš na vratima Bosne

Kada su slovenska plemena u 7. veku stigla na Balkan, najgušće su naselila dolinu reke Raške. Tu je nastala i prva, istoimena država Srba, a u njenom središtu i Ras, prestonica gospodara Stefana Nemanje.

Danas preko ruševina Rasa vodi autoput, pravo u današnje sedište Raške oblasti.

To, novo trgovačko središte osnovao je turski vojskovođa Gazi-Isa-beg Isaković.

Kako je Novi Pazar postavljen na raskršću glavnih puteva, do kraja 17. veka razvio se u živu i bogatu varoš, najveću od svih između Dubrovnika i Niša, sa mnogim hrišćanskim i turskim dućanima i karavan-serajima.

Odatle se trgovalo stokom i izvozila vuna, koža i vosak. Varoš je bila poznata i po majstorima kovačima koji su dobijali gvožđe iz obližnjih rudnika Gluhavice, a trgovina je bila u rukama Dubrovčana, koji su ovde imali svoju crkvu, čak i sudiju.

Putopisac Mato Gundulić je zabeležio da je to "veliki grad u kraljevstvu Srbije" i da broji oko 20.000 stanovnika.

Posle srpskih buna, od početka 18. veka, Novi Pazar je spao na jedva tri stotine kuća, ali su ga ponovo digli na noge Dubrovčani.

Nakratko su ga 1737. zauzeli Srbi ustanici i turskog pašu "premestili" na tvrđavu iznad grada, odakle je upravljao starom Raškom ili, po turski, Novopazarskim sandžakom.

Novi Pazar je u prvim decenijama 19. veka slovio za najvažniju trgovačku varoš u Bosni posle Sarajeva, pa je tu engleski vicekonzul imao sedište.

Sve do austrijske okupacije Bosne 1878. bio je "vrata za Bosnu", jer je povezivao Sarajevo, Solun i Carigrad, vodio trgovinu sa Dubrovnikom i Skadrom.

Potom se, preko pruge sa Kosovskom Mitrovicom, okrenuo Solunu.

Danas se osim zbog trgovine, u okolinu varoši dolazi i zbog skijanja i planinarenja na Goliji, koja je proglašena parkom prirode, a na odmor i oporavak u Novopazarsku i Rajčinoviće banju.