Manastir Svetog Nauma Ohridskog: Prva slovenska akademija
Na južnoj obali Ohridskog jezera, uz makedonsko-albansku granicu, nalazi se jedan od najlepših i najbolje očuvanih makedonskih manastira, zadužbina Svetog Nauma Ohridskog.
Monah Naum je bio učenik očeva slovenske pismenosti, grčkih misionara Ćirila i Metodija. Krajem 9. veka nastanio se na Ohridskom jezeru i manastir osnovao 900. godine.
Zahvaljujući Klimentu, prijatelju Nauma, 886. godine otvorena je Ohridska književna škola, poznata kao prvi slovenski univerzitet, u kojoj je školovano preko 3.500 učenika.
Učenje u ovoj školi pomoglo je razvoj slovenske pismenosti, crkvenog pevanja, umetnosti i, uopšte, širenje kulture u druge slovenske zemlje, sve do Kijeva.
Sveti Naum je po osnivanju manastira okupio veliki broj monaha i započeo prevođenje svetih knjiga i širenje vizantijske crkve, naročito na tlu južnog Balkana.
Crkva Naumova posvećena je arhanđelima Gavrilu i Mihailu. Prvobitna osnova bila joj je trikonhos, tj. detelina sa tri lista, tipična za sakralnu gradnju tog vremena.
U doba turskih osvajanja crkva je potpuno stradala, a obnove iz 16. i 17. veka pokazuju da je danas njena arhitektura potpuno promenjena.
U manastirskoj crkvi se nalazi bogat živopis koji potiče iz 1806. godine, a prvobitno slikarstvo nije sačuvano. Zna se samo da je delo tada poznatog zoografa Trpa. Vredni spomenik je ikonostas u pozlaćenom duborezu iz 1711. godine.
U stubovima na tremu svetih arhanđela još stoje ugravirani potpisi duhovnika iz 10. i 12. veka, kao i važni dokumenti na glagoljici i ćirilici.
Medved koji ore
Godine 910. u crkvi čiji je osnivač sahranjen je Sveti Naum. Grobnu kapelu su oslikali zoograf Trpo i njegovi pomoćnici, predstavljajući priču o životu ovog svetitelja i misionara. Legenda kaže da je jednoga dana neki seljak došao kod Nauma da mu se požali kako mu je medved pojeo jednog bika, a dva su mu potrebna da uzore njivu. Tada mu je Sveti Naum rekao da ne brine i ode na njivu. Kada se vratio, seljak je otkrio da pored njegovog bika upregnut stoji i onaj medved.
