Otporni gradovi
Srednji vek je ostavio u Srbiji dve vrste arhitektonskih spomenika, jedno su manastiri, a drugo srednjovekovni gradovi. Gradovi su manje poznati, jer je većina već potpuno u ruševinama.
Podizani su između 12. i 15. veka. Prema njihovim kulama, zidovima i kapijama može se saznati i o društvenim odnosima iz tih davnih vremena i o prilikama u
srednjovekovnoj srpskoj sredini.
Danas u Srbiji postoje ostaci tridesetak srednjovekovnih gradova i utvrđenja, raznih namena i funkcija. Po sistemu i obliku svi su bili slični, jer su svi bili izloženi napadu istim oružjem, a istim takvim, oružjem su se i branili.
Na grad je u ta stara vremena jurišala pešadija kopljem, strelom, mačem i štitom da prodre u grad, da provali kapiju, da se uspuže na zidove, ili da prokopa ispod zidova, utvrdio je i zapisao Aleksandar Deroko, velikan srpske arhitekture.
"Ratne mašine načinjene od jakih drvenih opruga, zamajaca i uvrćenih konopaca, što je sve dejstvovalo kao džinovska praćka, bacale su na grad ogromne komade teškoga kamena, kojima su rušene kule i provaljivani zidovi. Najzad, kada sve to nije uspevalo, grad je paljen ubacivanjem zapaljivih predmeta, ili je opsadom, glađu i žeđu primoravan na predaju.
Opsađeni grad raspolagao je istim oružjem da bi odbio napadača. Zbog tih sredstava i takvog načina borbe bio je uslovljen, s jedne strane, prvo položaj srednjovekovnog grada, a s druge, njegov oblik i izgled. U planini su gradovi postavljani na što nepristupačnije stene i litice, kako bi teško bilo napadaču uspeti se i kako bi ratnim mašinama isto tako bilo teško nagore bacati kamenje. Nezgodna strana takvih položaja bila je nestašica vode na tim krševima".
