I to je (bio) Balkan: Krst jači od mača
Osnovno vladarsko načelo u Evropi srednjeg veka bilo je čija religija, njegova i država. Zato je moravski knez Rastislav, opkoljen ratobornim Germanima koji su se okrenuli Rimu, zapadnom sedištu hrišćanstva, zavapio 862. godine vizantijskom caru Mihajlu Trećem: "Šalji ljude koji će širiti veru na našem, slovenskom jeziku!"
Carigradski vladar mu je odmah poslao svoje najbolje misionare, braću Ćirila i Metodija. Oni su najpre morali da prevedu Bibliju koja je bila isuviše složena za govor slovenskih ratara i govedara, pa su smislili nov književni jezik, u nauci znan kao staroslovenski, a sa njim i prvo slovensko pismo, glagoljicu. Grčki monasi su tokom 863. iz Carigrada preko Soluna, Niša, Beograda, Sirmijuma, Višegrada i Nitre stigli u Velikomoravsku kneževinu da bi otpočeli misiju među severnim Slovenima.
Nešto kasnije, solunski učitelji i njihovi učenici su je proširili i na južne, balkanske krajeve. Tamo su župani, plemenski glavari, već osnovali kneževine i povezali se vladarima jakih hrišćanskih država. Međutim, njihovi podanici su se i dalje tvrdoglavo držali stare religije, pa su se mnogi misionari našli pred ogromnim preprekama. Do Ćirila i Metodija, malo ko je poznavao slovenski jezik, a i sami mantijaši su se teško navikavali na razlike, naročito u kulturi.
Otpor prema hristijanizaciji je na Balkanu isprva bio dosta jak. Ali, ni Grci ni Latini nisu se odricali propovedanja hrišćanstva, jer je to bilo bolje oružje od mača da pojedine knezove i manje slovenske zajednice odvoje od matice i utope ih u sopstvene kulture. Talas koji su pokrenuli Ćirilo i Metodije počeo je Slovene masovnije nego ikada da privodi grčkom krstu.
