ANTONIĆ

Iz Novog Sada, kao čitalac portala Vestionline, g. Dobrivoje Antonić se prvi javio s molbom da istražimo poreklo njegove porodice iz sela Jošavka, kod Čelinca, sada u Republici Srpskoj, sa slavom Markovdan, 8. maja.

Navodi da se "u crkvenim knjigama sela Jošavka, nalazi prezime Antonić već u prvom popisu pravoslavnog življa oko 1870. godine". Svi Antonići u Jošavci slave Markovdan, dok ostale porodice Antonića iz ovog kraja slave druge slave.

Prema predanju, poreklom su iz Stare Hercegovine, kao i većina ostalih porodica u ovom selu, ali dodaje da na Internetu, "na sajtovima porekla prezimena u Hercegovini i Crnoj Gori, ovog prezimena nema".

Prema neproverenoj verziji, ranije su se prezivali Smolović, ali mislim da je to malo verovatno, jer Antonića ima u više mesta u Bosanskoj Krajini - u okolini Prijedora, Slatine, Banjaluke i u drugim mestima. Smatra da je verovatnije da je porodica poreklom iz okoline Užica, da su u ove krajeve došli kao nomadi, stočari, preko planine Ozren.

Što se čitaočevih nedoumica tiče, i sami smo se suočili s jednom: Đ. Janjatović, u "Prezimenima Srba u Bosni", navodi da u evidenciji srpskih porodica pravoslavne Dabro-bosanske mitropolije iz 1882. godine, u parohiji Jošavka, postoje Antonići sa slavom Sv. Jevenđelista Marko, što ne znači da ih nije bilo i 12 godina ranije, odnosno - kako stoji "u crkvenim knjigama sela Jošavka" - oko 1870. godine.

Što se Smolovića tiče, nismo ih našli ni u Bosni niti Lici i Hercegovini, dok A. i V. Miljanić, u "Prezimenima u Crnoj Gori", beleže u tom obliku, ali i kao Smol, Smolac i Smoličić. U postojećoj literaturi, međutim, nema potvrde da su u bilo kakvoj vezi sa Antonićima.

Pretpostavka čitaoca da su njegovi preci došli kao stočari, upućuje na drugu - da su sa prostora Starog Vlaha, "iz okoline Užica", krenuli u Rađevinu i Jadar, gde tvrde da su starosedeoci, što može da znači samo da su se davno naselili, a drugi ogranku preko Drine.

Danas ih više nema u tom delu jugozapadne Srbije, jer su tu stigli nekoliko vekova ranije, možda i u velikim seobama iz Stare Srbije - današnje Makedonije, gde ih ima i kao Antonova, Andonova i Andova - prema novogrčkom izgovoru imena latinskog porekla Antonius, nekad i kod Srba vrlo popularnog.

Naša teza je da su i ove porodice vrlo starog porekla koje se se, posle podele hrišćanstva na zapadno i istočno, našle u sferi pravoslavlja jugoistočne Evrope i vraćale skoro zaboravljenom srpstvu.

Zato ih, kao Vlahe nalazimo još u prvim srednjovekovnim srpskim državama - Duklji, odnosno Zeti, Raškoj, Travuniji, Bosni, Srbiji, Bugarskoj, Vlaškoj, a u vreme Turaka kao varoško-zanatlijski sloj, dospevaju u Crnogorsko primorje, Hercegovinu, Bosnu, Dalmaciju, Hrvatsku, Slavoniju, Srbiju, Ugarsku, to jest današnju Vojvodinu - sve do Kluža, Arada, Budima i Komarnog.

Kao pravoslavni, ako već nisu sačuvali davnašnje slave, u novoj sredini su uzimali nove svetitelje zaštitnike. Rimsko ime Antonius se, osim kao Antonije i Anton, javlja i kao Antun, Andon, Anta... pa su iz njih nastajala i srpska prezimena Antić, Antonić, Antonijević, Antonović, Antunović i slična.